បច្ចេកទេស​ផលិតកម្មដំណាំស្រូវ

សូមប្រយ័ត្នប្រយែងចំពោះថ្នាំ​ពុលកសិកម្ម! ប្រជាកសិករ​អាច​រង​គ្រោះ​ធ្ងន់​ធ្ងរពី​ការ​មិន​យល់​ច្បាស់លាស់​ពីរបៀប​ការពារ​ពី​គ្រោះ ថ្នាក់​ពី​ថ្នាំ​ពុល​កសិកម្ម ។ការ​ខិត​ខំ​ធ្វើស្រែ​ចំការ​ដោយ​កង្វះ​ការយល់ដឹង​ពីការ​ប្រើប្រាស់​ថ្នាំ​ពុល​កសិកម្ម​ ចុង​បញ្ចប់​បាន​ត្រឹម​ យក​លុយ​មក​មើល​ខ្លួន ឯងប៉ុណ្ណោះ !

1. ការគ្រប់គ្រងដី និងជីធម្មជាតិ

ដើម្បីកែលម្អជីជាតិដី​ឱ្យបានល្អប្រសើរ យើងត្រូវយកចិត្តទុកដាក់លើការប្រើប្រាស់ជីធម្មជាតិ​ ដូចជា៖ លាមកសត្វ ជីកំប៉ុស្តិ ជីស្រស់ ភ្ជួរលុបគល់ជញ្ជ្រាំង ការពន្លិចទឹកស្រែ និង ការដាំដំណាំ​បង្វិល ។ចំណុចមួយចំនួនខាងក្រោម សម្រាប់កសិករគប្បីត្រូវអនុវត្តៈ

• ក្រោយពេលច្រូតកាត់ស្រូវរួច ពេលដែលដីស្រែកំពុងមានទឹក ឬនៅសើម យើងអាចភ្ជួរ​លុបគល់ជញ្ជ្រាំងនៅក្នុងដីស្រែ ។ (អាចរោយចំបើង ឬអង្កាម រួចភ្ជួរលុបក៏បាន)
• ក្រោយពេលច្រូតកាត់ស្រូវរួច យើងអាចដាំដំណាំផ្សេងៗសម្រាប់យកផល ដូចជា៖ សណ្តែក ដំឡូង ឪឡឹក ល្ពៅ ត្រសក់...។ល។ កាកសំណល់ដែលសេសសល់ពីរុក្ខ​ជាតិទាំងនេះ គឺជាសារធាតុសំខាន់ ក្នុងការកែលម្អជីជាតិដី ។​(ដាំដំណាំបង្វិល)
• រុក្ខជាតិសំបូរជាតិ អាសូតដែលមានប្រយោជន៏សម្រាប់ស្រូវដូចជា៖ស្លឹកអង្កាញ់ សង្កែ កន្ធំថេត អំពិលបារាំង អង្គាដី ...យកដាក់ក្នុងស្រែរួចភ្ជួរលុប ។
• ជីលាមកសត្វឬ ជីកំប៉ុស្តិមិនត្រូវដាក់ហាលថ្ងៃទេ នាំឱ្យបាត់បង់ជាតិអាសូត​ ។ពេលដាក់​ក្នុង​ស្រែ គប្បីភ្ជួរលុបភ្លាម ។កសិករចាំបាច់​ត្រូវរៀបចំ​រោង​សន្សំ​ជី​ធម្ម​-ជាតិ​ ដើម្បីរក្សា​គុណភាពជី ។
• មិនត្រូវប្រើប្រាស់ពូជស្រូវដដែល លើដីស្រែតែមួយឡើយ នាំឱ្យជីបាត់បង់ជីជាតិដី និងទទួលបានទិន្នផលទាប ។ការដាំបង្វិលជាវិធីសាស្រ្តល្អសម្រាប់រក្សាជីជាតិដី ។
• ការធ្វើឱ្យទឹកដក់ក្នុងស្រែក៏ជាវិធីមួយ ជួយថែរក្សានិងជួយបង្កើនជីជាតិដីផងដែរ ។ ទឹកភ្លៀងនាំមកនូវជាតិអាសូតយ៉ាងច្រើនដល់ដី ដូច្នេះគប្បីការរក្សាភ្លឺស្រែបានខ្ពស់​។
• ប្រើបា្រស់ជីកំប៉ុស្តិដាក់ក្នុងស្រែ ពី​១០​ទៅ ១៥តោន ក្នុងមួយហិចតា ហើយវាមាន​ប្រសិទ្ធិភាពរយៈពេល៤ឆ្នាំ ។​កសិករអាចដាក់តាមលទ្ធភាពក្នុងរយៈពេល៤ឆ្នាំឱ្យ​បានយ៉ាងតិច ១០តោន ​(ក្នុងមួយឆ្នាំ= ២,៥០តោន)។
• តាមរយៈនៃការពិសោធន៍ បង្ហាញថា ការភ្ជួរលុបចំបើងទូទៅបង្កើនទិន្នផលស្រូវ​ជាង ការដុត និងការដកហូតចំបើងចេញ ។ការប្រមូលចំបើងចេញពីស្រែជាការ​ដក​ជីជាតិចេញពីស្រែ ព្រោះជីជាតិជាច្រើនត្រូវបានស្រូបដោយស្រូវក្នុងដំណាក់កាល​លូតលាស់។
• ប្រភពជីសរីរាង្គសម្រាប់ដំណាំស្រូវ៖ ចំបើង-ជីកំប៉ុស្តិ-និងជីស្រស់ (ដើម ស្លឹករុក្ខ​ជាតិដែលបង្កប់ចូលទៅក្នុងដីពេលដែលវានៅស្រស់ បន្ទាប់ពីទុំភ្លាម ដើម្បីឱ្យសាច់​ដីនិងជីជាតិដីកាន់តែប្រសើរឡើង ។)

  កំណត់សំគាល់ៈ

(ជីធម្មជាតិមានផលប្រយោជន៍ដូចជា៖ ជូយកែលម្អគុណភាពដី សំបូរសារធាតុចិញ្ចឹម-ជួយ​ឱ្យ​ដីជក់ទឹកបានល្អ-ជួយឱ្យដីធូរ មានដង្ហើមខ្យល់ចេញចូល ធ្វើឱ្យរុក្ខជាតិអាចស្រូបយកអុកស៊ីសែន និងសារធាតុ​ចិញ្ចឹមដទៃទៀតពីខ្យល់បាន-ជួយសម្របសម្រួលPH ឱ្យបានសមស្រប {ដីមាន ជាតិអាស៊ីត ដីជូរ ឬដីអាកាឡាំង​} ជួយទប់ស្កាត់ដល់ការហូរច្រោះ សឹក ដោយសារខ្យល់​ ភ្លៀង និងជួយការពារកម្តៅព្រះអាទិត្យ)

• ក្រោលគោត្រូវក្រាលដីឥដ្ឋ ឬដីដំបូកបុកឱ្យហាប់ ឬក្រាលស៊ីម៉ង ធ្វើជម្រាល ឬចង្អូរ​ដើម្បីត្រងទឹក​នោមគោ-ក្រាលចំបើងឬរុក្ខជាតិផ្សេងៗដូចជា អន្រ្ទានខែត្រ កំប្លោក ក្នុង​ក្រោល​គោល​ ដើម្បីឱ្យ​វា ជក់ទឹកនោមគោ ។ពីរ ឬបីថ្ងៃក្រោយប្រមូលចំបើង ដាក់ក្នុងរោងសន្សំជី និងយកទឹកនោម​ស្រោច លើជី បី​ឬបួនថ្ងៃម្តងដើម្បីឱ្យជីសើមជាប់ជានិច្ច ។

  កំណត់សំគាល់ៈ ការស្វែងយល់បន្ថែមអំពីការរៀបចំ និងការគ្រប់គ្រងដី

• ដីជាល្បាយខ្យល់ ទឹក អំបិលខនិជ សារធាតុខនិជបានមកពីសំណឹក រូបធាតុសរីរាង្គ និងសារពាង្គ​កាយរស់ ។​ការ​ប្រើ​ប្រាស់​ដីមានឥទ្ធិពលទៅលើទម្រង់ដី ដូចជាការដាំណាំ​អតិផលតែមួយ​មុខ​នៅ​លើ​ដី​មួយ​កន្លែង​នាំ​ឱ្យ​បាត់​បង់​សារធាតុសរីរាង្គនៅក្នុងដីដែលជាហេតុនាំឱ្យទិន្នផលទាប និង​បន្ថយ​ប្រសិទ្ធភាព​ជីមួយ​ចំនួន​ដែល​ប្រើ​សម្រាប់​ដំណាំ ។ក្នុងស្ថានប្រព័ន្ធដែលមានតុល្យភាព ទំនា​ក់ទំនងរវាងដីជាមួយសារពាង្គកាយដែលរស់នៅក្នុងដី និងលើដី ជួយ​ធានាឱ្យដីមានជីជាតិ ។ភាព​អាស៊ីតរបស់ដីៈ​​ ដីភាគច្រើនមានកម្រិតប៉េហាស់ (pH)ក្នុងចន្លោះ ៤ និង ៨។​កម្រិត​ pH របស់​ដីមានឥទ្ធិពលទៅលើដំណាំ និងសារពាង្គកាយមានជីវិតផ្សេងទៀតនៅក្នុងដី ។រុក្ខជាតិរងឥទ្ធិពល ពីអន្តរ​កម្មរវាងសារធាតុចិញ្ចឹមនានា ដែលអាស្រ័យទៅនឹងអត្រាpH .ឧ-នៅកម្រិតpHទាប (ដីជូរ) សមាស​ធាតុដែក​ងាយ​រលាយ ប៉ុន្តែសមាសធាតុផូស្វាតដែលជាសារធាតុចិញ្ចឹមដ៏សំខាន់​សម្រាប់ដំណាំបែរជាមិនសូវរលាយ ដែល​ធ្វើឱ្យដីខ្វះជាតិផូសា្វត បណ្តាលឱ្យរុក្ខជាតិមិនសូវលូត​លាស់ ។នៅប្រទេសកម្ពុជា មានករណីដីជូរជាច្រើន ជាដី​ដែល​ខ្វះសារធាតុប៉ូតាស្យូម និងផូស្វាត​។ កម្រិតpHសមស្របសម្រាប់ដំណាំភាគច្រើន លូតលាស់ល្អគឺ ពី៦,៥ ទៅ ៧,៥ ​ ព្រោះនៅ​ចន្លោះ នេះ សារធាតុចិញ្ចឹមចាំបាច់ភាគច្រើន អាចឱ្យដំណាំស្រូបយកបាន ។ដីអាចកង្វក់ដោយ​សារ​វត្តមានអំបិល ទឹក និងសារធាតុគីមីច្រើនហួសកម្រិត ។ការដាំដំណាំ​ឆ្លាស់​ជាគន្លឺះមួយក្នុង ការ​រក្សា​គុណភាព​ដី និងអាចឱ្យដីសម្រាកបាន។
• គេចែកដីជាបីប្រភេទធំៗគឺៈ ដីខ្សាច់ ដីឥដ្ឋ និងដីល្បាយ (ឬដីកណ្តេង)
• លក្ខណៈដីមានជីជាតិល្អៈ ក-សមាសភាគរបស់ដី
  ១)សារធាតុរ៉ែ ៤៥% (មាន N,P,K, Fe, Ca, Mn,Cu ...)
  ២)សារធាតុសរីរាង្គ មមោក និងវត្ថុមានជីវិត ៥% (កាកសំណល់សរីរាង្គដូចជាៈ សាក​សពសត្វ-ជន្លេន ដង្កូវ កណ្តុរ...។កាកសំណល់រុក្ខជាតិ, មមោកជាសារធាតុសរីរាង្គពណ៌​ខ្មៅឬប្រផេះដែលនៅជាប់នឹងដី ។មមោកមានលទ្ធភាពរក្សាទឹក និងសារធាតុចិញ្ចឹម​សម្រាប់ផ្តល់ឱ្យរុក្ខជាតិ ។
  ៣)ខ្យល់ ២៥% (មានសារសំខាន់ ផ្តល់អុកស៊ីសែន ឱ្យឫសរុក្ខជាតិ និងពពួកមីក្រូសារ​ពាង្គកាយ ដែលផ្តល់សារធាតុចិញ្ចឹមដល់រុក្ខជាតិ ។ដើម្បីឱ្យមានខ្យល់ក្នុងដី គេត្រូវភ្ជួរ ឬ​កាប់ដី និងដាក់ជីធម្មជាតិ ។
  ៤)ទឹក ២៥%(តួនាទីសំខាន់ណាស់ ព្រោះវាជាអ្នករំលាយ និងដឹកជញ្ជួនសារធាតុចិញ្ចឹម​ពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយ ។ 
                 ខ-លក្ខណៈរបស់ដីល្អ
  ១)ដីមានពណ៌ខ្មៅ ត្នោត និងក្រហម ២)មានក្លិនល្អ ៣)ជួយឱ្យការលូតលាស់របស់រុក្ខជាតិខ្លាំង ៤)សំបូរម៉ាក្រូនិងមីក្រូសារពាង្គកាយ
• មូលហេតុធ្វើឱ្យដីខូច៖       ក-កត្តាមនុស្សៈ
  ១) មិនដាំដំណាំចម្រុះ ២) ដុតកំទេចកំទីសរីរាង្គលើកសិដ្ឋាន (ចំបើង​និង កំទេចកំទី សរីរាង្គ ដទៃ​ទៀត​..។)
  ៣)ប្រើប្រាស់តែជីគីមី១មុខ ៤)ប្រើប្រាស់ថ្នាំសម្លាប់​សត្វល្អិតមិនសមហេតុផល
  ៥) មិនបានបន្ថែមសារធាតុសរីរាង្គទៅឱ្យដី ៦) មិនដាំដុះ និងមិនលប់កប់ពពួក​ជី​បៃតង ដូចជា៖ សណ្តែក​បាយ សណ្តែកសៀង...។
  ៧) ភ្ជួរជ្រៅពេក (ដែលធ្វើឱ្យដីផ្ទៃខាងលើដែលមានសារធាតុសរីរាង្គត្រឡប់ចុះទៅក្រោម​ហើយ ដី ខ្សត់ ជីជាតិត្រឡប់ឡើងផ្ទៃខាងលើវិញ ។
  ខ-កត្តាបរិស្ថានៈ

១)ការជ្រាបទឹកជូលហូរលាងសារធាតុចិញ្ចឹមចុះទៅស្រទាប់ខាងក្រោម
២)ការប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់នៃពន្លឺព្រះអាទិត្យទៅលើផ្ទៃខាងលើដី
៣)ការប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់នៃខ្យល់ទៅផ្ទៃខាងលើដីដែលបណ្តាលឱ្យមានការហួតហើរ​ទឹក
• ការគ្រប់គ្រងដីឱ្យមានជីជាតិៈ
  • បើដីខ្សាច់ពេកគេបន្ថែមនូវដីឥដ្ឋខ្លះៗ តែបើដីឥដ្ឋខ្លាំងពេកគេបន្ថែមដីខ្សាច់ខ្លះ
  • បើដីជាំទឹកខ្លាំង គេត្រូវធ្វើប្រព័ន្ធរំដោះទឹកតាមរយៈការជីកចង្អូរកូនប្រឡាយក្នុងស្រែ
  • ប្រើប្រាស់ជីធម្មជាតិជាពិសេសជីកំប៉ុស្តិបំប៉នគុណភាពដី
  • ដាំដំណាំឆ្លាស់មុខដំណាំតាមរដូវ (ដំណាំបង្វិល) ឧ-រដូវវស្សាដាំស្រូវ រដូវប្រាំង ដាំត្រសក់
  • ដាំដំណាំគម្របដី និងជីស្រស់បៃតង
  • ការប្រើប្រាស់ជីគីមីនិងថ្នាំពុលកសិកម្មមិនត្រឹមត្រូវនាំឱ្យស្លាប់មីក្រូសរីរាង្គក្នុងដី
  • មិនត្រូវត្រឡប់ដីខាងក្រោមជ្រៅឡើងលើដែលវាជាការត្រឡប់ដីដែលមានជីជាតិចុះក្រោម
  • ដីមានជាតិអាស៊ីតត្រូវបាចកំបោរស ឬផេះអង្ការដុត

វិធីសាស្រ្តកំណត់អត្តសញ្ញាណប្រភេទដី

ដីមើលទៅ	ដីមានអារម្មណ៍ថា	នៅពេលលុញជាដុំវែង		ដីគឺជា
ខ្សាច់ច្រើន	គ្រើមខ្លាំង	មិនអាចលុញជាដុំវែងបាន		ដីខ្សាច់ខ្លាំង
ខ្សាច់មធ្យម	គ្រើមខ្លាំង	អាចលុញជាដុំវែងបានប៉ុន្តែ​មិនអាចពត់បានដោយគ្មាន​ការបាក់នោះទេ		ដីខ្សាច់
ពាក់កណ្តាលខ្សាច់​ ពាក់កណ្តាលល្បាយ	គ្រើម​	ដុំវែងអាចពត់បានបន្តិចមុន​ពេលបាក់		ឥដ្ឋលាយខ្សាច់
ល្បាយផ្នែកៗ	ម៉ដ្ឋមានខ្សាច់តិចតួច	ដុំវែងអាចពត់បានប្រហែល​កន្លះជុំ		ឥដ្ឋលាយល្បាយ
ល្បាយភាគច្រើន	ម៉ដ្ឋមធ្យមហើយស្អិត	ដុំវែងអាចពត់បានលើស ​កន្លះជុំ		ដីឥដ្ឋភាគច្រើន
ល្បាយ​	ម៉ដ្ឋខ្លាំងហើយស្អិត	ដុំវែងអាចពត់បានមួយជុំ		ដីឥដ្ឋ​

• pH គឺជាខ្នាតសម្រាប់វាស់កម្រិតជាបាស់ និងអាស៊ីតនៃដី ។​(pH < 7 ដីហៅថាដីអាស៊ីត​មាន​រស់ជាតិជូរ, pH > 7 ហៅថាដីបាស​មានរស់ជាតិប្រៃ, pH = 7 ហៅថាដីណឺត)***យើង​អាចវាស់កម្រិតpH ដីបាន​ដោយ​ប្រើ​ឧបករណ៍​ម្យ៉ាង​ដូចក្បាលគ្រាប់ ទំហំប៉ុនកដៃ ដោតទៅលើដីដែលមាន​សំណើម ហើយទ្រនិចបង្ហាញកម្រិត pHតម្លៃប្រមាណ​៥០ដុល្លារ។
• ដីដែលអាចដាំដំណាំបានល្អគែដីដែលមាន​ pH ចន្លោះពី ៥,៥ ទៅ ៨ ប៉ុន្តែសម្រាប់ បន្លែ ស្ទើរតែ​ទាំង​អស់ត្រូវការ pH ពី ៥,៥ -៦,៥ ។ដីអាស៊ីមិនប៉ះពាល់លើរុក្ខជាតិដោយផ្ទាល់ទេ ប៉ុន្តែវាប៉ះ​ពាល់ដល់​លទ្ធភាព​ផ្គត់ផ្គង់​ជីជាតិ​ដល់​ដំណាំ និងប៉ះពាល់ ផងដែរដល់បរិមាណ និងកម្រិតលូត​លាស់របស់មីក្រូសរីរាង្គ ។កសិករ​ត្រូវចេះ​កែប្រែ​ដីឱ្យ​មាន​កម្រិត pH សមស្រប​តាមតម្រូវការ​ដំណាំទើបទទួលបានផលល្អ ។ខាងក្រោមនេះ គឺតារាងបង្ហាញ ពីចំនួន​កំបោរ​ដែល​ត្រូវប្រើដើម្បី​បន្ថយកម្រិត pH របស់ដីតាមប្រភេទ

  ប្រភេទដី	កម្រិត pH	កំបោរ g/m2 (ក្រាម/ ម៉ែត្រការ៉េ)
  ឥដ្ឋ​	៦,០ ៥,៥ ៥,០ ៤,៥	៤២០ ៤២០ ៨២០ ១២០០
  ដីល្បាយ ឬដីកណ្តេង	៦,០ ៥,៥ ៥,០ ៤,៥	១៩០ ៣៩០ ៦៨០ ៩៦០
  ដីខ្សាច់	៦,០ ៥,៥ ៥,០ ៤,៥	១៤០ ២៤០ ៤២០ ៦៧០

2. បរិស្ថាននៃដំណាំស្រូវ

• សីតុណ្ហភាពៈ សីតុណ្ហភាពសមស្របសម្រាប់ដំណាំស្រូវគឺប្រែប្រួលពី ២០-៣៥អង្សាសេ ។កម្តៅទឹកសីតុណ្ហភាពសមស្របគឺពី ៣០-៣៤អង្សាសេ ។
• ពន្លឺៈ ស្រូវត្រូវការពន្លឺគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ការលូតលាស់ ។ការចាំងពន្លឺលើ​ដើមស្រូវបានល្អ ធ្វើឱ្យការលូតលាស់របស់ប្រព័ន្ធឬស និងការស្រូបយកសារធាតុ ចិញ្ចឹមបានល្អប្រសើរ ។
• សារធាតុចិញ្ចឹមៈ សារធាតុចិញ្ចឹមសំខាន់ៗសម្រាប់ដំណាំស្រូវ រួមមានចំនួន ១៦គឺ៖ N, P, K, S, Zn, Fe, Mn, Ca, Mg, Cl, C, B,​ Cu, Mo, H, O ។ក្នុងចំណោមទាំង១៦ ស្រូវត្រូវការ សារធាតុ N, P, K ច្រើនជាងគេ ។

3. ការជ្រើសរើសពូជ

• ជ្រើសរើសពូជ៖ ពូជសុទ្ធ-ពូជផ្តល់ទិន្និផលខ្ពស់-ធននឹងកត្តាចង្រៃ (សត្វល្អិត​និងជម្ងឺ )-មានអាយុកាលខ្លី (មិនប្រកាន់រដូវ ) កំណត់សំគាល់ៈ (ពូជស្រូវIR មិនមានដំណេកទេ, ស្រូវខ្មែរដាំតាមរដូវ មាន​ដំណេក)​-ធននឹង​អាកាសធាតុ (រាំងស្ងួត ទឹកលិច ពន្លឺថ្ងៃខ្សោយ )
• កសិករគួរប្រើប្រាស់ពូជតាមការណែនាំរបស់ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទដូចខាងក្រោម៖
  • ប្រើពូជស្រូវអ៊ីអែ ៦៦ សែនពិដោរ និងជលសាដែលជាពូជស្រូវស្រាលមិនប្រកាន់រដូវ ហើយ​ផ្តល់ទិន្នផលខ្ពស់ សមស្របសម្រាប់លក្ខខណ្ឌស្រូវបង្កើនរដូវ និងស្រូវប្រាំង ឬស្រូវវស្សាក្នុង​លក្ខខណ្ឌស្រែមិនដក់ទឹកជ្រៅ
  • ប្រើពូជស្រូវផ្ការំដូល ផ្ការមៀត ផ្ការំដេង និងផ្កាច័ន្ទសែនស ជាពូជស្រូវកណ្តាលប្រកាន់រដូវ មាន​រសជាតិឆ្ងាញ់ និងមានតម្លៃខ្ពស់នៅលើទីផ្សារ ដែលសមស្របសម្រាប់លក្ខខណ្ឌស្រែលើ ។
  • ពូជស្រូវរាំងជ័យ ខា៤ និងខា៦ ដែលជាពួជស្រូវធ្ងន់ ប្រកាន់រដូវ ក្នុងលក្ខខណ្ឌស្រែជម្រៅ ។

កំណត់សម្គាល់ៈ ការប្រើប្រាស់ពូជសុទ្ធ មានគុណសម្បត្តិដូចជា៖ មានសារធាតុបម្រុងគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ឱ្យសំណាប​លូត​លាស់ និងមានសុខភាពល្អ-ធ្វើឱ្យដើមស្រូវដុះលូតលាស់ស្មើគ្នា -ភោគផលស្រូវផលិតបានមានភាពសុទ្ធល្អ ងាយស្រួល រក​ទីផ្សារ និងមានតម្លៃខ្ពស់នៅលើទីផ្សារអន្តរជាតិ ។-គុណភាពអង្កររក្សាបាននូវភាពដើមទាំងរសជាតិ និងក្លិន -គ្រាប់ពូជសុទ្ធ​ល្អនិងមានគុណភាពខ្ពស់ អាចជួយឱ្យទិន្នផលស្រូវកើនឡើង ។

4. ប្រភេទពូជស្រូវ មានបីប្រភេទ៖                                                   

• ពូជស្រូវស្រាល​(១១០-១២០ថ្ងៃ)
  វគ្គលូតលាស់     វគ្គបង្កើតផល         វគ្គទុំ
  ៤៥ថ្ងៃ                ៣៥ថ្ងៃ                 ៣០ថ្ងៃ
• ពូជស្រូវកណ្តាល​(១៥០ថ្ងៃ) 
  វគ្គលូតលាស់     វគ្គបង្កើតផល         វគ្គទុំ
  ៨៥ថ្ងៃ               ៣៥ថ្ងៃ                  ៣០ថ្ងៃ
• ពូជស្រូវធ្ងន់(១៨០ថ្ងៃ-១៩០ថ្ងៃ)  
  វគ្គលូតលាស់     វគ្គបង្កើតផល          វគ្គទុំ 
  ១១៥ថ្ងៃ             ៣៥ថ្ងៃ                   ៣០ថ្ងៃ

5. បំណែងចែកដំណាក់កាលលូតលាស់នៃដំណាំស្រូវ
   ក-ដំណាក់កាលលូតលាស់ទាំងបួននៃវគ្គលូតលាស់

• ដំណាក់កាល ០ = កកើតជាពន្លក (ដំាណាក់កាលនេះត្រូវការទឹក និងកម្តៅជាចាំបាច់ )
• ដំណាក់កាល ១ = សំណាប (ដំណាក់កាលនេះ ត្រូវការទឹកជាចាំបាច់ តែមិនត្រូវការច្រើនពេកទេ ហើយច្រើនជួបបញ្ហាសត្វទ្រីបបំផ្លាញ )
• ដំណាក់កាល ២ = បែកគុម្ភ (ត្រូវការជីបំប៉នដើម្បីបែកគុម្ភ-ដំណាក់កាលនេះមានសត្វ​ល្អិតបំផ្លាញចម្បងៗដូចជា៖ ដង្កូវមូរស្លឹក ដង្កូវស៊ីរូងដើម មមាចគ្រប់ប្រភេទ និងដង្កូវបំពង់កាត់ស្លឹក )
• ដំណាក់កាល ៣ = ពន្លូតដើម (ជាទៅការចាប់ផ្តើមកកើតកួរ-ជួបប្រទះបញ្ហាដូចដំណាក់​កាល​បែកគុម្ភដែរ -ដំណាក់កាលនេះតម្រូវឱ្យថែទាំដិតដល់ ទាំងការបញ្ចូលទឹក ការដាក់ជី និងការគ្រប់គ្រងកត្តាចង្រៃផ្សេងៗ)

ខ-ដំណាក់កាលលូតលាស់ទាំងបីនៃវគ្គបង្កបង្កើនផល (មានរយៈពេល៣៥ថ្ងៃដូចគ្នាគ្រប់ពូជស្រូវទាំងអស់)

• ដំណាក់កាល ៤ = ករកើតជាគួរ រហូតដល់ផើម (ស្រូវត្រូវការទឹក និងជីជាតិជាចាំបាច់ សម្រាប់ជំរុញ ការលូតលាស់ កកួរឱ្យមានគ្រាប់ច្រើន ។)
• ដំណាក់កាល ៥ = ចេញគួរ (គប្បីថែរក្សាទឹក ក្នុងស្រែឱ្យមានជាប្រចាំ -ជាទូទៅសត្វកណ្តុរ​បំផ្លាញ​ខ្លាំងជាគេនៅដំណាក់កាលនេះ )
• ដំណាក់កាល ៦ = ចេញផ្កា (ស្រូវជួបប្រទះនឹងកត្តាចង្រៃដូចដំណាក់កាលចេញកួរដែរ និងពិសេសការលេចចេញនូវវត្តមានសត្វស្រឹងជញ្ជក់ទឹកដោះ ។)

គ-ដំណាក់កាលលូតលាស់ទាំងបីនៃវគ្គស្រូវទុំ (មានរយៈពេល៣០ថ្ងៃគ្រប់ប្រភេទពូជស្រូវ)

• ដំណាក់កាល ៧ = ដាក់ទឹកដោះ (ការដាក់គ្រាប់ពេញ ឬមិនពេញគឺអាស្រ័យដំណាក់កាលនេះ ។​ការដាក់​គ្រាប់​​អាចបណ្តាលមកពីកង្វះទឹក កង្វះជី កង្វះពន្លឺ និងកត្តាផ្សេងៗទៀត ។ការបំផ្លាញ​ដោយ​សត្វ​ស្រឹង​មាន​លក្ខណៈ​ធ្ងន់ធ្ងរ​នៅដំណាក់កាលនេះ ។)
• ដំណាក់កាល ៨ = ដាក់ម្សៅ (ដំណាក់កាលនេះ ជួបប្រទះនឹងការបំផ្លាញពីសត្វស្រឹងដែរ តែ មិនសូវធ្ងន់ធ្ងរទេ )
• ដំណាក់កាល ៩ = ទុំ

6. ជីគីមី ការប្រើប្រាស់ និងការគ្រប់គ្រង

ដើម្បីប្រើប្រាស់ជីគីមីឱ្យមានប្រសិទ្ធិភាព យើងត្រូវដឹងអំពី៖

ក-ប្រភេទដី (មាន១១ប្រភេទ)ជាប្រភេទដីអ្វី?

ខ-កម្រិតជីដែលត្រូវប្រើ (ត្រូវការជីអ្វីខ្លះ និងប៉ុន្មាន Kg/ha ?)

គ-ពេលវេលាដែលត្រូវប្រើ (មុនពេលស្ទូង ពេលបែកគុម្ភ និងកំណរកកួរ​ )

ឃ-របៀបប្រើឱ្យបានត្រឹមត្រូវ (ទ្រាប់បាត, បំប៉នលើកទី១ និងបំប៉នលើកទី២)

  កំណត់សំគាល់ៈ

• ការប្រប្រាស់ជីគីមីខុស នាំឱ្យទិន្និផលថយចុះ ខាតលុយ និងខូចដី ។
• ពេលបាចជី ត្រូវបាចឱ្យបានស្មើសាច់ និងសព្វល្អ ។
• កម្ចាត់ស្មៅមុនពេលបាចជី ។
• ចំពោះស្រែដែលគ្មានទឹកមិនត្រូវបាចជីគីមីឡើយ ព្រោះវាអាចបណ្តាលឱ្យងាប់ស្រូវ ។
• កុំបាចជីនៅពេលស្លឹកស្រូវសើម (ពេលព្រឹកព្រលឹម ឬក្រោយពេលភ្លៀង )
• កុំបាចជីនៅពេលមេឃជិតភ្លៀង
• កុំយកជីទាំងការុងទៅបាចក្នុងស្រែ (បាត់បង់ជី)
• កសិករមួយចំនួននិយមប្រើប្រាស់ជី ក្នុងវគ្គលូតលាស់ គឺជី ដេអាប៉េ (DAP) និងក្នុងវគ្គបង្កើន​ផលប្រើជី អ៊ុយរ៉េ ឬ ជី ១៥-១៥-១៥ ​(NPK)។មុនស្ទូងបាចជី DAPរួចភ្ជួរលុប ។

ការដកពិសោធន៏ក្នុងការអនុវត្តការងារផលិកម្មស្រូវ និងគំនិតអភិវឌ្ឍន៏ នាំមកនូវជោគជ័យ។

7. មុខងាររបស់ជី N. P. K (សមាសធាតុសំខាន់សម្រាប់ការលូតលាស់នៃដំណាំស្រូវ )

N (អាស្សូត )	P (ផូស្វ័រ ឬផូស្វាត)	K (ប៉ូតាស្យូម )	ការប្រើប្រាស់
-ស្រូវលូតលាស់បានល្អ-ឆាប់រហ័ស (មានពណ៌បៃតង) -បែកគុម្ភច្រើន -គ្រាប់ពេញល្អ បង្កើនទំហំស្លឹក -បង្កើនចំនួនគ្រាប់ -សមាសភាគប្រូតេអ៊ីនរបស់គ្រាប់ កំណត់សំគាល់ៈ ការដាក់ជី​អាស្សូតច្រើនធ្វើ ឱ្យទុំមិនស្រុះគ្នា ដែលកសិករ ខ្មែរហៅថា ស្រូវទុំ​បណ្តើរកូន-អាស្សូតមានមុខងារ​សំខាន់ ក្នុងបង្កើនស្លឹក	-បង្កើនប្រព័ន្ធឬស -បង្កើនទម្ងន់គ្រាប់ និងម្សៅ -ស្រូវទុំស្រុះគ្នា -បង្កើនការបែកគុម្ភ, ដើមបែកគ្រាប់ដាក់, ដើមរឹងមាំ -ជំរុញឱ្យមានភាពទុំ និងផ្កាឆាប់ -ជំរុញគុណភាពស្រូវ កំណត់សំគាល់ៈជីផូស្វ័រ​ជួយធ្វើឱ្យផ្លែច្រើន គ្រាប់ ពេញ ហើយធន់ នឹង ជម្ងឺ ផ្សេងៗជី​ផូស្វ័រ​ និងប៉ូតាស្យូម ប្រើជាមួ​យ​គ្នានៅពេលដែល​ស្រូវ​លើស​ជាតិអាស្សូត ព្រោះវា​ស្រូបយក	-ដើមស្រូវរឹងមាំ, បែក​គុម្ភច្រើន -បង្កើននៃជាតិម្សៅ និង​ជាតិស្ករ -ធន់ ទ្រាំទៅនឹងលក្ខ​ខ័ណ្ឌ​អាកាស​ធាតុ​មិន​សម​ស្រប​សត្វល្អិត និង​ជម្ងឺ កំណត់សំគាល់ៈ មានប្រយោជន៏ច្រើន​សម្រាប់ដំណាំយក​មើម	-បាចទ្រាប់បាតមុនពេល​ស្ទូងដើម្បីឱ្រស្រូវបែក​គុម្ភ​ជាអតិបរិមា -បាចបំប៉នជីក្រោយ​ពេលស្ទូង​(១៥-១៨ថ្ងៃក្រោយស្ទូងសម្រាប់​ស្រូវ​ស្រាល,​៣០ថ្ងៃស្រូវមធ្យម​ និងស្រូវធ្ងន់) -បាច ៥-៧ថ្ងៃមុនឬពេល​ស្រូវ​កកើតកួរ ដើម្បី​បង្កើនចំនួនកួរ និងចំនួន​គ្រាប់ក្នុងមួយកួរ ។(ជារួមបាចពេលទ្រាប់បាត, បែកគុម្ភ​ និងកកើតកួរ-ឬបាចជីប្រភេទណាមួយពេល មានរោគសញ្ញាកង្វះជីវជាតិ)

 កំណត់សំគាល់ៈ

• កម្ពស់ទឹកល្អសម្រាប់បាចជី គឺៈ ៣ ៥ ស.ម (១០សម=១តឹក)
• បរិមាណប្រើជីមានជាតិអាស្សូតច្រើនការទទួលយកជម្ងឺរបស់ស្រូវក៏ច្រើនដែរ ។
• ប្រសិនការបាចអាស្សូតច្រើនពេក នោះប្រសិទ្ធិភាពផូស្វាតក៏មិនមានដែរ ដូចគ្នានេះ​ដែរបើផូស្វាតច្រើនខ្ពស់ពេក ប្រសិទ្ធិភាពអាស្សូតក៏មិនមានដូចគ្នា ។
• ជីអ៊ុយរ៉េប្រើបានគ្រប់ប្រភេទដី និងគ្រប់មុខដំណាំ និងមានជាតិអាស្សូត៤៦%
• ជីជាតិ N P K ជាជីជាតិដែលរុក្ខជាតិត្រូវការច្រើន សម្រាប់ជីជាតិដែលរុក្ខជាតិត្រូវការតិចមានដូចជា៖ កាលស្យូម​(Ca),ម៉ាញេស្យូម(Mg), ស្ពាន់ធ័រ, សូដ្យូម, ដែក(Fe), ម៉ង់កាណែល(Mn),សង្កសី (Zn)​ ទង់ដែង (Cu) និង​ម៉ូលីដែន ។
• ជីគីមីដែលមានជាតិផូស្វាត និងជីគីមីមានជាតិប៉ូតាស ឬប៉ូតាស្យូម(K)
• ប្រើជីធម្មជាតិ អបជាមួយជីគីមីសម្រាប់ដីកង្វះសារធាតុផ្សេងៗទៀតនិងរក្សាទម្រង់ដីឱ្យយូរអង្វែង
• ជីគីមីកាលណាប្រើលើស និងហូសរូបមន្តកំណត់ ធ្វើឱ្យស្រូវទ្រោម ឬដួល ទិន្នផលទាប
• ជីគីមីមានសារធាតុចិញ្ចឹមច្រើន និងលទ្ធភាពរហ័សជាងជីធម្មជាតិ ប៉ុន្តែផ្តល់ភាពអវិជ្ជមានទៅដល់ ប្រសិទ្ធភាព​ទៅលើលក្ខណៈរូបនៃដី ។

ឈ្មោះជីគីមី​	ភាគរយជាតិផូស្វាត	ឈ្មោះជីគីមី​	ភាគរយជាតិប៉ូតាស
១-ជីផូស្វាតទូកមាស	20%	១-ស៊ុលផាត ប៉ូតាស​	48%
២-ជីផូស្វាត បីកាលសិច	40%	២-បីកាបូណាត	46%
៣-ស៊ុបពែផូស្វាត	18%	៣-ក្លរូ ប៉ូតាស្យូម	0%
៤-អ៊ីពែផូស្វាតរ៉េណូ	28%

កំណត់សំគាល់ៈ រូបមន្ត និងរបៀបប្រើប្រាស់ជីគីមី

រូបមន្តជាកម្រិតចំនួនជីជាតិប្រើបា្រស់លើផ្ទៃដី ១ហិចតា=១០,០០០ម៉ែត្រការ៉េ ដោយកម្រិតចំនួនជីជាតិនីមួយៗ ក្នុង​ចំណោម​ជីជាតិទាំង​បី ដែលរុក្ខជាតិត្រូវការច្រើនជាងគេ គឺ N P K។

រូបមន្តនៃការប្រើជីគីមី	ចំនួនជីជាតិគិតជាKg ក្នុង១ហិចតា	=ជីគីមីដែលប្រើប្រាស់គិតជា Kg
N1 + P1 + K0 (1=30Kg)	អាស្សូត30Kg +ផូស្វាត 30 kg + ផូតាស ឬផូតាស្យូម 0Kg ក្នុងមួយហិចតា	១-អ៊ុយរ៉េ 66kg + ផូស្វាតទូកមាស 150kg ក្នុងមួយហិចតា ២-អ៊ុយរ៉េ 14kg + ជី 16-20-0 (150kg) ក្នុងមួយហិចតា
N2 + P2 + K1	អាស្សូត​60Kg +ផូស្វាត60 kg + ផូតាស ឬផូតាស្យូម 30Kg ក្នុងមួយហិចតា	១-អ៊ុយរ៉េ 132kg + ផូស្វាតទូកមាស300kg + ជីក្លរៀប៉ូតាស្យូម​50kg
N1 + P1+ K1	អាស្សូត​30Kg +ផូស្វាត30 kg + ផូតាស ឬផូតាស្យូម 30Kg ក្នុងមួយហិចតា	??
N2 + P1 + K0	អាស្សូត​60Kg +ផូស្វាត30 kg + ផូតាស ឬផូតាស្យូម 0Kg ក្នុងមួយហិចតា	??
N3 + P2 + K1 កំណត់សំគាល់ៈ ការប្រើប្រាស់ជីគីមី តាមរូបមន្តខាងលើ អាស្រ័យលើប្រភេទដី ។ដីខ្សត់ជីជាតិទាម​ទារប្រើប្រាស់ជីច្រើន។	អាស្សូត​90Kg +ផូស្វាត60 kg + ផូតាស ឬផូតាស្យូម 30Kg ក្នុងមួយហិចតា	As 450kg + OSP30kg + KCL50kg (សូមមើលតារាងឈ្មោះជីគីមីខាងក្រោម) DAP 300kg + AS 200kg + KCL 50kg FM 214.3kg + DAP 150kg + AS 180kg DAP 300kg + AS 200Kg +KCL 50 kg FM 214.3kg + DAP 150kg + AS 180 សម្រាប់ជីជាតិអាស្សូត (N)ប្រើជីអ៊ុយរ៉េ ចំណេញជាងជី AS ព្រោះមានបរិមាណ៤៦% -ជីមួយបាវទម្ងន់ ៥០kg

កំណត់សំគាល់ៈ

-ការប្រើប្រាស់ជីជាតិដាក់ដំណាំគ្រប់ប្រភេទ ត្រូវមានកម្រិតចំនួនទៅតាមប្រភេទ ដី គីមានដីល្អ ដីមធ្យម​ និងដីអន់ ។​ដី​ខ្សាច់ និងដីឥដ្ឋមានជាតិជូរ ត្រូវការជីជាតិច្រើន ។

-ជី១៦-២០-០ មានន័យថា អាស្សូត១៦% ផូស្វាត​២០% ប៉ូតាស្យូម ០% (មានតែពីមុខ)

-ជី ១៥-១៥-១៥ មានន័យថា មានជីជាតិសុទ្ធនៃសារធាតុទាំងបី ១៥%ស្មើគ្នា ។ (មានបីមុខ)

-ជី អ៊ុយរ៉េ (NH2)2CO មានជាតិអាស្សូត៤៦% (មានតែមួយមុខ)

-លក្ខណៈពិសេសនៃជីផូស្វាតទូកមាសមានជាតិកំបោរ ២០%ដែលអាចជួយកែលម្អគុណភាពដី ពិសេស ដីស្រែខ្សាច់ និងដីខ្មៅដែលមានជាតិជូរ។

ឈ្មោះជីគីមី	សារធាតុក្នុងជីគីមី	ឈ្មោះជីគីមី	សារធាតុក្នុងជីគីមី
AS	20-0-0	OSP	16-20-0
KCL	0-0-60	DAP	16-48-0
អ៊ុយរ៉េ	46-0-0	FM	14-14-14

"ការប្រើប្រាស់ជីគីមីតាមដំណាក់កាលលូតលាស់របស់ស្រូវនាំមកនូវទិន្និផលខ្ពស់ និងទប់ទល់​បាននូវកត្តាចង្រៃបំផ្លាញ"

8. ទឹកនិងការប្រើប្រាស់

• កម្ពស់ដើមស្រូវកាន់តែខ្ពស់ កាលណាទឹកកាន់តែជ្រៅ ។
• ចំនួនដើមស្រូវបែកច្រើនកាលណាកម្ពស់ទឹកកាន់តែទាប ។
• ការបាត់បង់ទឹកដោយសារ៖ 1- រំហូតចេញពីរុក្ខជាតិ 2- រំហូតចេញពីផ្ទៃទឹក 
  3- ការជ្រាបចុះទៅក្រោម 4- ការជ្រាបតាមចំហៀង
• ទឹកអាចជួយ៖ បង្រ្កាបការលូតលាស់របស់ស្មៅ, ងាយស្រួលដល់ការស្រូប​ យកជីជាតិ, ជួយឱ្យថ្នាំពុលគ្រាប់មានប្រសិទ្ធិភាព (ងាយរលាយ)
• កម្រិតទឹកដែលត្រូវប្រើ៖
  មុនស្ទូងកម្ពស់ទឹកល្អសម្រាប់ដំណាំស្រូវគឺ ២-៣ស.ម
  ស្ទូងបានមួយអាទិត្យ កម្ពស់ទឹកល្អសម្រាប់ដំណាំស្រូវ ៣-៥ស.ម
  ពេលស្រូវបែកគុម្ភ កម្ពស់ទឹកល្អសម្រាប់ដំណាំស្រូវគឺ ៥-១០ស.ម
• ពេលចេញផ្កា បើសិនខ្វះទឹកធ្វើឱ្យស្រូវស្កក ។
• សំណើមនៃដី៨០ភាគរយ ធ្វើឱ្យស្រូវផ្តល់ទិន្នផលខ្ពស់
• ស្រែត្រូវមានភ្លឺល្អ ដើម្បីរក្សាទឹក ។
• ក្នុងមួយជីវិតរបស់ដំណាំស្រូវវាត្រូវការទឹក ១,២០០ម.ម ឬ ១០,០០០ម៉ែត្រគូបក្នុង​មួយ​ហិចតា
• ត្រូវបញ្ចេញទឹក ២-៣អាទិត្យ មុនពេលច្រូតកាត់ ស្រូវឆាប់ទុំ ងាយស្រួលដល់ការច្រូត​កាត់
• ឥទិ្ធពលទឹកទៅលើដំណាក់កាលលូតលាស់បួនសំខាន់៖
  សំណាប ដើម្បីឱ្យឆាប់ដុះឫស 
  បែកគុម្ភ ដើម្បីឱ្យបែកគុម្ភល្អ (គេបញ្ចេញទឹកម្តងម្កាល ធ្វើឱ្យស្រូវបែកគុម្ភល្អ )កំណត់សំគាល់ៈ (ក្រោយពេល​ស្ទូង៥-១០ថ្ងៃស្រូវចាប់ផ្តើមបែកគុម្ភ ។) 
  ការកកើតកួរពេលចេញផ្កា ដើម្បីឱ្យស្រូវផ្លែ
  ពេលដាក់ម្សៅ ដើម្បីឱ្យដាក់គ្រាប់ល្អ

9. ជំហាននៃការអនុវត្តការដាំដុះដំណាំស្រូវ

• ការជ្រើសរើសពូជ (ដូចចំនុច៣ខាងលើ)
• ហាល (ដាស់ដំណេកគ្រាប់)-ប្រើប្រាស់កន្ទេលស្លឹកត្នោត ស្បៃមុង-ហាល​ រយៈពេល ២-៣​ម៉ោង (មានកម្តៅថ្ងៃល្អ)-ហាលឆ្ងាយពីស្រូវហូប​ ឬស្រូវ​ពូជផ្សេង-សម្អាតកន្ទេល​ ឬ​សម្ភារ​ដែល​ត្រូវ​ដាក់​ហាលជា​មុនសិន ។
• រោយ (យកគ្រាប់ស្ពៀតចេញ)-សម្អាតសម្ភារដែលត្រូវប្រើជាមុនសិន-​សម្អាត​គ្រាប់​ពូជ​មិន​ពេញ​ចេញ-គ្រាប់ស្មៅ និងសត្វល្អិត -ធានានូវបរិមាណគ្រាប់ពូជ​ច្បាស់លាស់ ។
• លាង (ស្រង់យកគ្រាប់សណ្តែកឬគ្រាប់ស្មៅចេញ)
• ត្រាំ ត្រាំទឹកថ្លា-មិនផ្ទាល់ដី-ត្រាំរយៈពេល២៤ម៉ោង
• ផ្អាប់ (រក្សាកម្តៅ)-ដាក់មិនផ្ទាល់ដី-ចងបាវឱ្យធូរ-ដាក់ផ្តេក (កម្រាស់០២តឹក) គ្របឱ្យជិតល្អ (រក្សាកម្តៅ៣០អង្សាសេ)-ផ្អាប់រយៈពេល២៤ម៉ោង-ប្រែក្នុងរយៈ​ពេល​១២​ម៉ោង ។
• សាប រៀបចំដីពេលព្រឹកទុកឱ្យខាស់ល្អ-សាបពេលល្ងាច-សាបរង្វើល-សាប​ចន្លោះ​ថ្ងៃ៥-១៥​កក្កដា (ខែជេស្ឋ)

កំណត់សំគាល់ៈ​

(ថ្នាលសំណាបត្រូវភ្ជួរឱ្យបាន​យ៉ាងតិច០៣ដងទើបជាការប្រសើរ ដើម្បីកម្ចាត់ស្មៅ និងធ្វើឱ្យដីធូរ ។មុនសាបត្រូវលើកថ្នាលឱ្យមាន​រាងជារងតូចៗ ដែលមានទទឹងប្រវែង០១ម៉ែត្រ បន្ទាប់មកយកជីលាមក​សត្វ ឬជីកំប៉ុស្តិដែលពុកផុយ​ល្អ មករោយពីលើរងនីមួយៗឱ្យបានសព្វល្អ រួចទើបយើងធ្វើការពង្រាប​ផ្ទៃថ្នាល ឱ្យស្មើ និងមានរាង​ដូចខ្នងអណ្តើកដើម្បីងាយស្រួលក្នុងការបង្ហូរទឹកចេញ-ចូលពីថ្នាល ។-ត្រូវសាបឱ្យបានស្តើងៗនិង​ស្មើល្អ ដោយប្រើប្រាស់ពូជចំនួន១០Kg ដើម្បីសាបលើផ្ទៃដី១០០ម៉ែត្រការ៉េ ទុក២-៥ថ្ងៃដើម្បីឱ្យ​សំណាបចាប់ឫសបានល្អ រួចទើបបញ្ចូលទឹកក្នុងស្រែនោះ-អាចយកកំទេចចំបើង​មកគ្របស្តើងៗ​ពីលើ​បាន-មួយអាទិត្យមុនពេលដកសំណាបយកទៅស្ទួង មិន ត្រូវបាចជីគីមីឡើយ។***បទពិសោធន៏កសិករៈ បើ ត្រាំពូជ​មួយយប់មួយថ្ងៃ គ្រាប់ពូជដុះពន្លកហើយ ស្រាប់តែស្រែរបស់អ្នកត្រូវលិចទឹក ៣-៧ថ្ងៃទើបស្រក តើត្រូវធ្វើដូចម្តេច​ដើម្បីរក្សាពូជនោះ? គឺត្រូវយកគ្រាប់ពូជទៅហាលនៅក្នុងម្លប់ ជាពិសេសហាលនៅលើផ្ទះ ការពារកុំឱ្យមាន់ចឹក ។​វែកហាលស្តើងលើកន្ទេល ហាលរហូតដល់ឫសដែលដុះពន្លកមកនោះក្រៀម ទុកដល់ពេលស្រកទឹក យកទៅត្រាំ​វិញ គ្រាប់ស្រូវក៏ដុះពន្លកជាថ្មី អាចយកទៅសាបបាន ។ករណីនេះសំណាបដុះធម្មតា ប៉ុន្តែដំណុះគ្រាប់ថយចុះ​១៥-២០% ។

កំណត់សំគាល់ៈ

កន្លែងល្អសម្រាប់សាបៈ ១-កន្លែងសមស្របអាចបញ្ចេញបញ្ចូលទឹកបាន, ២-ដីមានជីវជាតិ មានពន្លឺ​ថ្ងៃគ្រប់គ្រាន់, ៣-ឆ្ងាយពីពន្លឺអគ្គិសនី-បន្ទាប់ពីសាប៧ថ្ងៃត្រូវបញ្ចូលទឹក២-៣ស,ម និងបង្កើនរហូត​ដល់៥ស,មដើម្បីទប់ទល់នឹងស្មៅ ។​

• ដក ដកល្ងាច-កុំបោកខ្លាំង-កុំចងរឹតខ្លាំងនៅផ្នែកខាងក្រោមពេក​(បោកខ្លាំង និង​ចង​រឹតខ្លាំង​ធ្វើឱ្យស្រូវមានរបួស យឺតយ៉ាវក្នុងការលូតលាស់)-កាត់ចុង​សំណាប​(កុំឱ្យងាយ​ដួលដោយ​សារខ្យល់ និងស្លឹកបាក់​ប្រលាក់ដីឆ្លង​ជម្ងឺ)​-កុំផ្អាប់សំណាប ។
  កំណត់សំគាល់ៈ​ (ដកនៅ​ពេល​សំណាប​ដុះស្លឹកពី១ទៅ២សន្លឹកក្នុងអាយុ​ពី៨ទៅ១៥ថ្ងៃ ។-យកល្អ​ដកភ្លាម​យក​ទៅ​ស្ទួងភ្លាម កុំឱ្យឆ្លងថ្ងៃ)
• រៀបចំដី ភ្ជួរ និងរាស់ដីឱ្យបានស្មើល្អ ហើយដីស្រែត្រូវស្ទួងមានលក្ខណៈ​ជាដីភក់​ៗនៅ​ពេលដែល​យើងបង្ហូរ​ទឹក​ចេញពីស្រែនៅមុនពេលស្ទួង ។កំណត់សំគាល់ៈ​ (ភ្ជួរ​និង​រាស់​ដីយ៉ាងហោចណាស់១៥ថ្ងៃមុនស្ទូង ឬពង្រួស ដើម្បី​អនុញ្ញាត្តិឱ្យ រុក្ខជាតិស្រូប យកជីជាតិឆ្លងតាម​ការ​រលួយនៃសារធាតុសរីរាង្គ។-ការធ្វើដីមានពីរសារឡើងទៅ បើ​លើក​ទីមួយកសិករភ្ជួរផាត់ចេញ នៅ​លើក​ទីពីរ គាត់ត្រូវភ្ជួរផាត់ចូលមកវិញ ដើម្បី ឱ្យដីមានឯកសណ្ឋាន)
  
• ស្ទូង មុនស្ទូងត្រូវគល់សំណាបរលាស់ ដើម្បីសម្អាតសត្វល្អិត-ស្ទូង​ព្រឹក-ចាប់តូច​(០១-០២ដើមក្នុងមួយគុម្ភ)-ស្ទូងរាក់-ស្ទូងសំណាបខ្ចី (១៨-២០ថ្ងៃសម្រាប់​ស្រូវស្រាល-២៨-៣០​ថ្ងៃ​សម្រាប់​ស្រូវកណ្តាល និងធ្ងន់) ។

កំណត់សំគាល់ៈ​

(ស្ទូងត្រូវ​ទុកចន្លោះដើរ សម្រាប់បាចជី បោចស្មៅ និងការកំចាត់សត្វល្អិត{ស្ទួងជាជួរ}-បើស្ទូងជ្រៅពេក វាពន្យាពេលការ​បែកគុម្ភ-ជម្រៅស្ទួងសមស្រប ២-៣សម-ក្រោយស្ទូង៥-១០ថ្ងៃស្រូវបែកគុម្ភ។-ចន្លោះ​ពីគុម្ភមួយ​ទៅ​គុម្ភ​មួយចំងាយ ២ឬ២,៥តឹក ប៉ុន្តែសម្រាប់ដីមិនសូវមានជីជាតិគឺ ស្ទួង ១៥Cm X ២០ Cm​។ ត្រូវ​ជួស​ស្ទូងក្រោយពី​ពេលស្ទូងរួច​បានរយៈ​ពេល​៥ថ្ងៃ, មិនបាច់ស្ទូងជួសទេបើមានដើមមួយងាប់ ដើមមួយ​ទៀតនៅរស់-ត្រូវបង្ហូរទឹកចេញបើមាន​ទឹកច្រើនក្នុង​ស្រែ ស្ទូងដីដែល​មានលក្ខណៈ​ជាដីភក់ៗ​ល្អ​ប្រសើរ​-ពូជមានកំពស់ទាបស្ទូងឱ្យញឹក, ពូជមានកំពស់ខ្ពស់ត្រូវស្ទូងឱ្យរង្វើល-ស្ទូងនៅក្នុងរដូវ​ប្រាំង​ឱ្យញឹក​ ស្ទូងនៅរដូវវស្សារង្វើល-ដើម​ស្រូវផ្អាក​ការ​លូត​លាស់​របស់វានៅពេលគេយកវាទៅស្ទូង ក្រោយពីស្ទូង២-៤ថ្ងៃ​ទើប​ឫស​ថ្មីដុះចេញឡើង-សម្រាប់ស្រូវពង្រួស ចំនួនពូជសម្រាប់ព្រួសពី៨០-១០០​គីឡូ​ក្រាម​ក្នុង​មួយហិចតា)

• ការថែទាំ ដកស្មៅ-កំចាត់សត្វល្អិត-បំប៉នជី (១៥-១៨ថ្ងៃក្រោយស្ទូង​សម្រាប់​ស្រូវ​ស្រាល ១១០ថ្ងៃ និង១២០ថ្ងៃ, ៣០ថ្ងៃសម្រាប់ស្រូវកណ្តាល១៥០-១៦០ថ្ងៃ, ៣០ថ្ងៃ​សម្រាប់​ស្រូវធ្ងន់ ១៧០-១៨០ថ្ងៃ )-ភ្លឺស្រែ កំណត់សំគាល់ៈ​ (រក្សា​ទឹក​តិចពេល​ស្រូវបែកគុម្ភ​ដើម្បីឱ្យមានខ្យល់ចេញចូលល្អ ពេលស្រូវឆ្លងចូលវគ្គកំណកំណើតកួរ ត្រូវ​រក្សាទឹកឱ្យបានពី៥ទៅ១០ស.ម {១តឹក})
• ច្រូត ច្រូតស្រូវទុំប្រហែល៨៥ភាគរយឡើងទៅក្នុងមួយកួរ-ច្រូតស្រូវដែល​ទុក​ពូជមុន-​ច្រូតស្រូវហូបក្រោយ កំណត់សំគាល់ៈ​ (ត្រូវបញ្ចេញទឹកមុនពេលច្រូត​ឱ្យបាន​មួយ​អាទិត្យ-ការពន្យាពេលច្រូតកាត់ ធ្វើឱ្យស្រូវៈ ដួល, ជ្រុះគ្រាប់, បាក់កួរ, កណ្តុរស៊ី, ពូជដុះ, គ្រាប់​អង្ករមិនល្អ, បាត់បង់ផលនៅពេលច្រូត, ទិន្នផលទាប)
• ការបោកបែន កុំបោកខ្លាំងពេក ព្រោះវាធ្វើឱ្យខូចពន្លកសម្រាប់ដុះ-មុនពេលបោកបែន ត្រូវ​ហាលកណ្តាប់២-៣ថ្ងៃ​សិន​បន្ទាប់ពីការច្រូតកាត់-ពូជគួរតែបែនដោយជើងសម្រាប់ ផ្ទៃដីតូច ។
• ការសំអាត ការសំអាតគ្រាប់ស្រូវគឺក្នុងគោលបំណង ៖ ​ការយកសំរាម និងគ្រាប់​ស្មៅ​ចេញ-យកគ្រាប់មិនល្អចេញ
• ការសំងូត ដោយធម្មជាតិ (កម្តៅព្រះអាទិត្យ)-ដោយឧបករណ៍ (បញ្ចូលខ្យល់ដែល​មាន​កម្តៅ ៤០អង្សាសេ)​-​សំណើម​ក្នុងគ្រាប់១២ភាគរយ
• ការទុកដាក់គ្រាប់ពូជ ទុកពូជត្រូវច្រកក្នុងបាវជាការល្អ-ត្រូវសរសេរឈ្មោះពូជ​លើ​បាវ​ស្រូវផង-មិនត្រូវដាក់បាវនៅលើឥដ្ឋផ្ទាល់ទេ-ត្រូវដាក់ដុំឈើកល់ពីក្រោមបាវ​ស្រូវ

កំណត់សំគាល់ៈ​

(ពូជល្អត្រូវតែមានដំណុះគ្រាប់៨៥%ឡើងទៅ-ពូជស្រូវដែលមាន​សំណើ​ម ខ្ពស់ នៅពេលទុកដាក់ វាបណ្តាលឱ្យខូចដំណុះ មានជម្ងឺ និងមានសត្វល្អិតបំផ្លាញ-ទុក​ដាក់ពូជកុំឱ្យកណ្តុរស៊ី សរសរជង្រុកខាងក្រោម គេយកបន្ទះដែកសម្រាប់ធ្វើប៉ោតស្រោចទឹកធុន​ស្តើងមកកាត់រុំជុំវិញសរសរ រួចយកដែកគោលវាយភ្ជិតមុខតំណ ធ្វើដូច្នេះកណ្តុរមិនអាចឡើងចូល​ក្នុងជ្រុកបានទេ)

10. បច្ចេកទេសសំខាន់ៗ១២បែបសម្រាប់ប្រព័ន្ធប្រពលវប្បកម្មដំណាំស្រូវ

1. ធ្វើដីឱ្យរាបស្មើ និងមានប្រព័ន្ធសម្រាប់បញ្ចេញទឹក
2. ប្រើពូជសុទ្ធល្អ និងរើសតែគ្រាប់ល្អសម្រាប់សាប
3. ធ្វើថ្នាលសំណាបគោកហើយសាបស្តើងដើម្បីឱ្យសំណាបថ្លោស

4. ប្រើជីធម្មជាតិ ជាពិសេសជីកំប៉ុស្តិ ដើម្បីឱ្យដីផុសបានល្អ
5. ដកស្មៅបំផុសដីឱ្យបាន២ ទៅ៤ដងដើម្បីខ្យល់ចេញចូល
6. ជៀសវាងកុំឱ្យមានទឹកដក់ច្រើនក្នុងស្រែនៅពេលស្ទូងនិងស្រូវកំពុងលូតលាស់
7. ស្ទូងឱ្យរង្វើលពីគ្នា ដោយចន្លោះអាចពី២,៥តឹក ទៅ៤តឹក
8. ស្ទូងជាជួរដោយចង្ងាយពីគុម្ភមួយ ទៅគុម្ភមួយស្មើគ្នា
9. ស្ទូងថ្នមៗ រាក់ៗនិងកុំបត់ឫសសន្ទួងដូចផ្លែសន្ទូច
10. ស្ទួងចាប់ស្តើង យកល្អស្ទួងតែ១ដើម ក្នុងមួយគុម្ភ
11. ស្ទួងសំណាបអាយុខ្ចី យកល្អអាយុតិចជាង១៥ថ្ងៃ
12. ដកសំណាបថ្លោសទៅស្ទួងដោយដកថ្នមៗ ហើយដកភ្លាមស្ទូងភ្លាម

11. ស្មៅនិងការកម្ចាត់
    1. វិធីកម្ចាត់ស្មៅដោយមិនផ្ទាល់

• ការរៀបចំដី
• ការកម្ចាត់ស្មៅជាមុន
• ការប្រជែងរវាងដំណាំ
• ការចាត់ចែងទឹក
• ការដាំដំណាំឆ្លាស់

1. វិធី៧យ៉ាងសម្រាប់បង្ការទប់ទល់នឹងស្មៅ

• ប្រើពូជស្អាតគ្មានគ្រាប់ស្មៅ
• រក្សាថ្នាលកុំឱ្យមានគ្រាប់ស្មៅ
• រក្សាភ្លឺ និងប្រឡាយបញ្ចូលទឹកឱ្យបានស្អាតជានិច្ច
• រក្សាឧបករណ៍ និងម៉ាស៊ីនឱ្យបានស្អាតជានិច្ច
• កុំឱ្យសត្វពាហនៈចូលស្រែ
• បង្ការកុំឱ្យស្មៅបង្កើតគ្រាប់បាន
• បង្ការការដាំបន្តពូជដោយអភេទ (ការដាំ ពូជ)

កំណត់សំគាល់ៈ​

(ភាគច្រើននៅខេត្តបាត់ដំបង និងខេត្តបន្ទាយមានជ័យ មានពពួកស្មៅស្លឹកធំច្រើន (ប្រជីប) ដុះប្រជែង​ខ្លាំងនៅ​ដើម​វគ្គបង្កបង្កើនផល កសិករតែងតែប្រើ ឌឺកាត់ដេ (2.4D) ជាថ្នាំម្សៅដែលនាំចូល​មកពីប្រទេសថៃ​តាមកម្រិត ២ ទៅ​៣ស្លាបព្រា លាយក្នុងទឹក ២០លីត្រ )

របៀបប្រើប្រាស់ថ្នាំកម្ចាត់ស្មៅ ៤ ប្រភេទ​

រូបមន្តថ្នាំ	កម្រិតប្រើថ្នាំ Kg ai/ha	ពេលវេលាប្រើប្រាស់
2.4D EC G	0.4 – 0.8 0.4 – 0.8 0.8	៤ថ្ងៃក្រោយពលស្ទូង
Butachlor EC G	1 1	៣ថ្ងៃមុនសំណាប ឬព្រួស ៣-៥ថ្ងៃ ក្រោយពេលស្ទូង
Thiobencarl EC G	1.5 1.5	៤-៦​ថ្ងៃក្រោយស្ទូង ១០-២០ថ្ងៃក្រោយស្ទូង
Propanil	04/03/11	១០-២០ថ្ងៃក្រោយស្ទូង

12. ការកង្វះជីវជាតិ សត្វល្អិតចង្រៃ និងជម្ងឺស្រូវ

• កង្វះសារធាតុ N P K (ជីជាតិសំខាន់ទាំងបីរបស់រុក្ខជាតិ)

  កង្វះធាតុអាស្សូត (N)	កង្វះធាតុផូស្វ័រ =ផូស្វាត(P)	កង្វះធាតុ ប៉ូតាស្យូម (K)
  រុក្ខជាតិតឿ ជាមួយនឹង​នូវ​ចំនួន​ដើមបែកមាន​កំណត់​មួយ ស្លឹកពណ៌បៃតងលឿង ឈរ​ត្រង់ខ្លឺ ចង្អៀត ស្លឹកចាស់ក្លាយទៅជាពណ៌​ចំបើង ខ្ចី ងហើយងាប់ **កំណត់ចំណាំៈ ស្រូវអាចមាន​កម្រិតជាតិអាស្សូតគ្រប់គ្រប់ នៅ​វគ្គលូតលាស់ ប៉ុន្តែនៅវគ្គ បង្កបង្កើនផលអាចខ្វះ យើង​អាច​ដឹងតាមរយៈស្លឹកចាស់ប្រែ​ពណ៌ចាស់ប្រែជាលឿង ឯស្លឹក​ខ្ចីនៅសភាពធម្មតា ។	រុក្ខជាតិតឿ ជាមួយនឹង​​ចំនួន​ដើមបែកមាន​កំណត់​មួយ ស្លឹកបៃតងក្រម៉ៅអាក្រក់ ឈរ​ត្រង់ ខ្លី ចង្អៀត ស្លឹកខ្លីមានលក្ខណៈធម្មតា ហើយ​ស្លឹកចាស់ងាប់ កាល​ណា​ឡើងពណ៌ត្នោត ពណ៌ក្រហមខ្ចី ឬពណ៌ស្វាយ​ខ្ចី អាចកើតមានឡើងនៅលើស្លឹក **កំណត់ចំណាំៈ ​ កង្វះជាតិផូស្វាតច្រើន​កើតទៅលើដីដីស្ងួតជាងដីលិចទឹក និង​ដីអាស៊ីតខ្ពស់។ កង្វះជាតិផូស្វាតច្រើន​កើតទៅលើដីអាស៊ីតខ្លាំង ។ ដី អាស៊ីតខ្លាំងនាំឱ្យស្រូវមានការពុលជា​ច្រើន​ដូចជា៖ការពុលអាលុយមីញ៉ូម, ម៉ង់កាណែល, ដែក..។	រុក្ខជាតិតឿ និងការបែកគុម្ភ​ស្ទើរតែ​ធម្មតា ស្លឹកពណ៌បៃតងក្រម៉ៅ និង​បាក់ ការឡើងពណ៌លឿងលើស្លឹ​ក ចាប់​ពី​កំពូលចុះមកក្រោម​តាម​សរសៃ​ស្លឹក​ចំពោះស្លឹក​ក្រោម​បន្ទាប់​មក​ស្ងួត ហើយ​​ក្លាយ​ទៅជា​ពណ៌​ត្នោត​ខ្ចី ពេលខ្លះអ៊ុចត្នោតកើតមាន​នៅ​លើ​ស្លឹក​ពណ៌បៃតងក្រ​ម៉ៅ ស្នាមអុចត្នោតដែលមានរាង​មិន​ទៀង​ទាត់ អាចកើតមាន​នៅលើកួរ កួរវែងហើយឆ្មារ រោគសញ្ញានៃការធ្វើឱ្យស្លោកខ្លះ កាល​ណាមិនមាន​តុល្យភាព​រវាង​ប៉ូតាស្យូម និងអាស្សូតកាន់តែខ្លាំង **កំណត់ចំណាំៈ ​ កង្វះជាតិប៉ូតាសច្រើន​កើត​ទៅ​លើដីខ្សាច់ ដីសភាពគ្រើម ។
• មមាច និងការកម្ចាត់

លក្ខណៈជីវសាស្រ្ត	ការបំផ្លាញ	លទ្ធភាពនៃការកើតរាលដាល
-ពពួកមមាចពងនៅស្រទបស្លឹក​និង​ទ្រនុងស្លឹក -វដ្តជីវិតរបស់មមាចពី២៥-៣០ថ្ងៃ -មមាចត្នោតធំមានពីរប្រភេទៈ​ស្លាប​ខ្លី​និងស្លាបវែង -ស្រែសំបូរអាហារ ឱកាសសម្រាប់​មមាចស្លាបខ្លី -មមាចធំស្លាបវែងចូលចិត្តលេងពន្លឺ​ភ្លើង *មមាចខៀវ ឬមមាចស្លឹកៈ ខ្លួនវា​ពណ៌ខៀវ និងស៊ីផ្នែកខាងស្លឹក-ច្រើនរកស៊ីនៅពេលយប់-ពងនៅក្នុង​ស្រទបស្លឹករាងដូចស្និតចេក-ច្រើន​កើតនៅខែកញ្ញាទៅខែវិច្ឆិកា-ចម្លង​ជម្ងឺទួនគ្រោ និងតឿលឿង *មមាចត្នោត ឬមមាចដើមៈ ខ្លួនវា​ពណ៌​ត្នោត និងស៊ីផ្នែកខាងដើម-មាន​ពីរ​យ៉ាងគឺពពួកមានស្លាប និងគ្មាន​ស្លាប-ច្រើនរកស៊ីនៅពេលយប់-ពង​នៅក្នុងស្រទបស្លឹក និងនៅពាក់​កណ្តាលស្លឹករាងដូចស្និតចេក-ច្រើនកើតនៅខែធ្នូទៅខែកុម្ភះ-ចម្លង​ជម្ងឺតឿរួញស្លឹក និងតឿស្មៅ	-ពពួកមមាចរស់នៅ និងបំផ្លាញ​នៅ​គល់ស្រូវ -មមាចបំផ្លាញដោយការបឺតជញ្ជក់​រុក្ខរសបង្កឱ្យស្រូវឆេះនិងចំឡង​ជម្ងឺ​វីរុស​ -មមាចតូចបំផ្លាញខ្លាំងជាងមមាច​ពេញវ័យ -មមាចបំផ្លាញស្រូវចាប់ពីពេលព្រួស​ដល់ពេលជិតប្រមូលផល -ស្រូវតែងតែត្រូវបានឆេះដោយពពួក​មាមាចទាំងដុំៗ បំផ្លាញនៅកណ្តាល​ស្រែ ជិតច្រអូរទឹក -ចម្លងជម្ងឺតឿលឿង តឿរួញស្លឹកដល់​ស្រូវ -ទិន្នផលស្រូវធ្លាក់ចុះ សត្វមមាចត្នោត	-ពងច្រើន ពងនៅក្នុងស្រទបស្លឹក​ដូច​នេះសត្វល្អិតមានប្រយោជន៍ពិបាក​កំទេចវា -មមាចតូចៗនៅគល់ ពិបាកពិនិត្យ -វដ្តជីវិតខ្លី (១ខែ) លទ្ធភាព​ហើរទៅ​បានឆ្ងាយ -បាញ់ថ្នាំមិនត្រូវ មមាចមិនងាប់​ ការ​កកើតច្រើន បង្កការធន់ទ្រាំ​ និង​ថ្នាំ -ពូជធ្លាប់ទទួលរងបំផ្លាញដោយសារ​មមាច -ព្រួសបន្តពេញមួយឆ្នាំ -ដាក់ជីមានជាតិអាស្សូតច្រើន និង​យឺតពេល សត្វមមាចត្នោតនៅគល់ស្រូវ

*ការប្រើប្រាស់ជីមានជាតិអាស្សូតច្រើន ហេតុអ្វីក៏មានមមាចច្រើន?

ព្រោះស្រូវពណ៌លឿងខ្ចី សំបូរចំណីដល់មមាច

វិធានការការពារដោយពូជធន់	វិធានការការពារដោយការដាំដុះ	វិធានការតាមបែបជីវសាស្រ្ត	វិធានការការពារដោយប្រើថ្នាំគីមី
ពូជ IR កេសរ ពូជ IR 72	ប្រើជីអាស្សូតសមស្រ ដំណាំឆ្លាស់ ទុកដីឱ្យនៅទំនេរ ប្រើពូជមានអាយុកាលខ្លី សំអាតស្រែឱ្យបានស្អាត បង្ហូរទឹកចេញពីស្រែ៣-៤ថ្ងៃ ភ្ជួរលុបគល់ជញ្ជ្រាំង និងស្មៅ ពន្លិចទឹកក្នុងស្រែ (ចំពោះមមាចដើម) ធ្វើថ្នាលសំណាបឱ្យឆ្ងាយពី​កន្លែងមានភ្លើងអគ្គិសនី	លែងទាចូលក្នុង​ស្រែដែលមាន​ការបំផ្លាញពីពពួកមមាច	ឈ្មោះវិទ្យាសាស្រ្ត=​BPMC ឈ្មោះថ្នាំ 1-Shellcarb (កម្រិត០.៤Kg ai/ហិចតា 2-Baycarb (កម្រិត០.៤kg ai/ហិចតា) 3-Cavil (កម្រិត០.៤kg ai/ហិចតា) 4-Hopcin (០.៤Kg ai/ហិចតា)(ជារូម២-៣ស្លាបព្រាបាយលាយ​ទឹក១៥លីត្រ)

*ពេលយើងច្រូតកាត់ យើងច្រូតតែស្រូវល្អៗ ចំពោះស្រូវមានជម្ងឺយើងរំលងចោល ពេលនោះ

យើងធ្វើឱ្យមមាចមានជម្រកកាន់តែខ្លាំង ហើយជាជម្រកទៅឆ្នាំបន្តៗទៀត

ការណែនាំក្នុងការបាញ់ថ្នាំបំផ្លាញមមាច

ថ្នាំផ្សំធម្មជាតិបំផ្លាញមមាច

បាញ់ថ្នាំត្រូវពេល ពេលមមាចនៅតូច បាញ់ត្រូវកន្លែងមមាចនៅ និងកន្លែងបំផ្លាញ​(គល់ស្រូវ) បាញ់តាមបរិមាណ និងកម្រិតណែនាំ បាញ់ថ្នាំពេលព្រឹកព្រលឹម ឬល្ងាចត្រជាក់ ករណីស្រូវក្រាស់ខ្លាំង ត្រូវវែកស្រូវបាញ់គល់ ប្រសិនឃើញមមាចលេងពន្លឺភ្លើង៧ថ្ងៃក្រោយ នឹង​មានមមាចស្រករក្រោយលេចឡើង ។ កំណត់ចំណាំតាមការណែនាំរបស់ស្ថាប័នជំនា​ញ​នៅ​តាមមូលដ្ឋាន   កំណត់សំគាល់ៈ​ សម្រាប់ថ្នាំរបស់ក្រុមហ៊ុនSPC មានដូចជា៖ BUTYL 10WP, 400SC, BASCIDE 50ECÇ បាញ់ថ្នាំ បរិ​មាណទឹក៤-៦ធុងទឹក ៨លីត្រសម្រាប់១០០០ម៉ែត្រការ៉េ

ប្រភេទមួយមុខ ស្តៅ (មែក, សំបក, ស្លឹក, ផ្លែ, ទង) ទៀប(ផ្លែខ្ចី, គ្រាប់, ស្លឹក, ឫស) វល្លិបណ្តូលពេជ្រ ម្រះ (ផ្លែ, ដើម, ស្លឹក) ប្រភេទលាយ គ្រឿងផ្សំ៖ -រំដេង = 1Kg -ខ្ញីព្រៃ = 1Kg -ស្លឹកគ្រៃ=1Kg -រមៀត=1Kg -ទឹក =10Litreឬទឹកនោម របៀបធ្វើៈ ហាន់គ្រឿងខាងលើមុនពេលដាក់​ចូលទៅក្នុងពាងដែលមានទឹក១០លីត្រ ។រួចហើយទុកឱ្យវាកាច់រយៈពេល ៧ទៅ ១៤ថ្ងៃ ។ វិធីប្រើៈ ច្រោះយកទឹកថ្នាំ១លីត្រលាយជាមួយ​ទឹក១៧លីត្ររួចបាញ់ទៅលើរុក្ខជាតិដែលរង​ការបំផ្លាញ ។

• ជម្ងឺដែលចម្លងដោយពពួកមមាច

ជម្ងឺតឿលឿង

ជម្ងឺតឿរួញស្លឹក

ស្រូវតឿៈ ស្រូវនៅខ្ចីរហ័សមានជម្ងឺ ស្រូវលឿង ដើមតែមួយ ស្លឹកក្រោមលឿងមុន​រាល​ឡើងស្លឹកខាងលើ-លើស្លឹក ស្លឹកលឿងពី​ចុង​និង​គែមចូល-មានដើមមានជម្ងឺនិងអត់ជម្ងឺ-​ស្រូវ​មាន​ជម្ងឺ​ខ្លាំងគុម្ភស្រូវទាំងមូលឆេះខ្លោច-គុម្ភ​មាន​ដើម​ថយ​ចុះ ស្លឹកមានវៀចមកម្ខាង ប្រព័ន្ធឫសខុសពីស្រូវមានជម្ងឺសរីរៈ (ឫស ស​តូច​ៗ​ច្រើន វែង) ស្រូវចេញកួរមិនរួច ប្រសិនចេញរួចគ្រាប់ស្រូវ​ស្វិត   កំណត់សំគាល់ៈ​ វិធានការកម្ចាត់មមាចត្នោត ជម្ងឺទាំងពីរៈ តាមដានស្រូវជាប្រចាំ ដោយយកចិត្តទុកដាក់នៅក្នុងដំណាក់កាលដំបូង (៣០ថ្ងៃក្រោយព្រួសស្រូវដើម្បីកំចាត់មមាច)ហាមដាក់​ជីអាស្សូតច្រើន ឬយឺតពេល បន្ថែមការដាក់ជី មានជាតិ​ប៉ូតាស្យូម និងកាលស្យូម...ព្រួសក្នុងពេលតែមួយ ហាមព្រួស ឬស្ទួងក្រាស់ ។ជម្ងឺទាំងពីរមានលក្ខណៈបំផ្លា​ញខ្លាំង រហ័សទទួលយករោគ រយៈពេលលេចរោគ​សញ្ញាខ្លឺ ខូចខាតខ្លាំង ។ ជម្ងឺតឿលឿង

ស្រូវតឿ ស្លឹករួញ ខ្លី តូច គ្រាស់ ពណ៌ខៀវចាស់ (មិនលឿង) លេចពន្លកមាំ តួស្លឹកជ្រួញ មានពកលយចេញ គែមស្លឹករេចៗ ស្រូវមានជម្ងឺមិនចេញកួរ ស្ទះ ចេញកួរមិនរួច កំណត់សំគាល់ៈ​ លក្ខណៈរបស់វីរុសតឿលឿង និងតឿរួញស្លឹកៈ ភ្នាក់ងារចម្លងគឺមមាចត្នោត-មមាចតូច ធំសុទ្ធតែចម្លង​ជម្ងឺ-រយៈពេល​លេច​រោគសញ្ញាមានជម្ងឺដោយសារ​មមាច​ត្នោត​ចម្លងគឺ ៦-១៨ថ្ងៃ-មមាចត្នោតមានរោគជាមធ្យម​ចម្លងរោគឱ្យស្រូវ៧ដើមក្នុង១ថ្ងៃ-តែប៉ុន្មាន​នាទី​មមាច​ត្នោតនាំរោគឱ្យស្រូវល្អបាន-គុម្ភតែមួយ មាន​ដើម​មាន​ជម្ងឺ និងដើមអត់ជម្ងឺ-គុម្ភតែ​មួយ​ពេលតែមួយ អាចមាន​ជម្ងឺទាំងពីរខាងលើ ។​បរិមាណអាស្សូតអំណោយផល​សម្រាប់ជម្ងឺ-ជម្ងឺមិនឆ្លងតាមរយៈពូជ ដី ទឹក និងខ្យល់ទេ ។​ស្មៅបែកក្បាល ស្មៅកន្ទុយក្រងោក គឺជា​កន្លែង​ផ្ញើទុក​ជម្ងឺ ។ ជម្ងឺតឿរូញស្លឹក

• ដង្កូវបំពង់កាត់ស្លឹក

លក្ខណៈជីវសាស្រ្ត	ការបំផ្លាញ	ការការពារ និងកម្ចាត់
-នៅពេលថ្ងៃវាលាក់ខ្លួនក្នុងបំពង់សំបុ​ក​រួចបណ្តែតលើផ្ទៃទឹក -ពេលយប់វាតោងឡើងទាំងបំពង់សំ​បុក​លើដើមស្រូវ ស៊ីស្លឹកស្រូវខ្ចី រួចចេញពីសំបុកចាស់ ហើយកាត់ស្លឹ​ក​ថ្មី​ធ្វើសំបុកជំនួសវិញ ។ -មេមួយអាចពងបាន៥០ ពងរាងមូលដូចពងខ្យង ពណ៌លឿងខ្ចី ទំហំតូចធំមិនស្មើគ្នា ​តម្រៀតជាជួរ​ ក្រោម​ផ្ទៃស្លឹក ហើយ​ធ្លាក់ទៅលើផ្ទៃទឹក ។​ពងប្រែពណ៌​លឿងទុំ ដល់​អាយុ​កាល​ញាស់ជា​ដង្កូវ ។ -អាចហើរពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយ​មិន​លើសពីមួយគីឡូម៉ែត្រ ។	-វាស៊ីអន្លើទៅតាមទិសខ្យល់ -វាស៊ីលើសំណាប និងសន្ទូងទើប​លាស់​ថ្មី -វាស៊ីស្រែណាដែលមានទឹក​ជាប្រចាំ​ -កើតពីមេអំបៅ ដែលពងរបស់វាដូច​ជា​ពងខ្យង តម្រៀមតាមទ្រនុងស្លឹក -វាបំផ្លាញស្រែទំនាប -ដង្កូវនៅវ័យតូចទើបញាស់ថ្មី វា​ស៊ី​បក​កោសិកាក្លរូភីល ស្លឹកខ្ចី ផ្ទៃ ស្រែ​ឡើង​ពណ៌ប្រផេះ ដែលកសិករ​ខ្មែរហៅថា ស្រូវ​ក្រាផេះ ។ -វាកាត់ចុងស្លឹក វាស៊ីពីវគ្គសំណាប​ដល់វគ្គបែកគុម្ភ ។	​-ប្រលែងទាឱ្យស៊ីដង្កូវក្នុងស្រែ -បង្ហូរទឹកចេញពីស្រែ -ដាក់អន្ទាក់ទឹកស្ករ(ត្នោតទុំប្របាច់​លាយទឹក៣លីត្រអាចទាក់ទាញ មេអំបៅបាន) -ដាក់ចង្រៀងជាមួយធុងទឹកដើម្បី​សំលាប់មេអំបៅពិសេសនៅដើមខ្នើត -បង្ហូរទឹកចេញពីស្រែ -ស្ទូងសំណាបដែលមានដើមដង​ចាស់​ល្មមដាក់ថ្នាំគីមី៖ ប្រូដែន (Brodan EC) និងសិវិន (Sevin) ២-៣ស្លាបព្រា បាយ លាយនឹងទឹក១៥​លីត្រ(Brodan EC=0.5kg a.i/ហិចតា ហើយ Sevin=0.4Kg a.i/ហិចតា)

• ដង្កូវស៊ីរូងដើម

លក្ខណៈជីវសាស្រ្ត	ការបំផ្លាញ	ការការពារ និងកម្ចាត់
-ប្រភេទដង្កូវរូងដើមមានមាឌធំ​ច្រើន​កើត​មាននៅលើដីស្រែតំបន់ខ្ពស់ ។វា​កើត​ច្រើននៅពេលបញ្ចប់រដូវភ្លៀង -មិនមានសកម្មភាពនៅពេលថ្ងៃ វា​លាក់​ខ្លួនក្នុងដើមស្រូវ ឬស្មៅដែល​ជិត​ស្រែ ។ -មេអាចពងបានពី២០០-៣០០ពង​ក្នុង​មួយ​វដ្តជីវិត -វាពងជាចង្កោមដែលមានចំនួនពី​២៥-​២០០ នៅលើស្លឹកស្រូវឬស្រ​ទ​ប​ស្រូវ។ពងរបស់វាមានរាងដូចមាន​រាង​ដូច​ជា​សំបុក​ពងទាំងមូល -ពពួកដង្កូវញាស់ថ្មី របស់ពពួកពង​នៅ​លើ​ស្លឹកអាចលាក់ខ្លួនក្នុងស្លឹក​ស្រូវ​ដែល​វាកាត់ ហើយបណ្តែតខ្លួន​វា​ទៅ​រកដើម​ស្រូវផ្សេងៗទៀត ដែលនៅជិតៗនោះ ។ដង្កូវនេះចិញ្ចឹម​ខ្លួនវាដោយសារស្លឹក និង​ស្រទបស្លឹក ។ -ដង្កូវជំទង់ ជ្រៀតចូលទៅក្នុងស្រទប ស្លឹកហើយវាចិញ្ចឹមខ្លួនវា នៅចន្លោះ​ស្រទប​និងគុម្ភជាច្រើន ថ្ងៃមុនពេល​ចូល​ទៅក្នុងដើម ។   កំណត់សំគាល់ៈ​ រុក្ខជាតិផ្សំថ្នាំ (ថ្នាំជក់3kg ,សំបក​ស្លឹកប្រេងខ្យល់ 3kg ផ្លែស្លែង1kg ម្ទេស0.1kg ទឹក20L លាយបញ្ចូលគ្នា រយៈពេល១អាទិត្យ រួចច្រោះរួចលាយទឹក​៥លីត្រ មុននឹងបាញ់ទៅលើស្រូវ ។) ​មេអំបៅដែលពងបង្កើនបានជាដង្កូវ	-ដង្កូវរូងដើមកើតមានដ៏ធំធេង។វា​បណ្តាលឱ្យមានការខូតខាតយ៉ាង​ច្រើន​ដោយធ្វើឱ្យការបែកគុម្ភថយចុះ​ទោះ​បី​ពូជស្រូវធន់ក៏ដោយ ហើយ​យើង​ពិបាក​វាដោយប្រើថ្នាំគីមី ។ -ការស្ងួតបណ្តូល ងាប់បណ្តូលជា​សញ្ញា​ប្រាប់ថា ការស៊ីរូងដើម កើត​មានឡើង​មុនពេលស្រូវចេញផ្កា ។ករណី​ដែល​វាធ្វើ​ឱ្យងាប់ស្រូវ វាងាយ​នឹង​ច្រឡំនឹង​ការ​បំផ្លាញ​របស់សត្វ​កណ្តុរដែរ ។ -យើងអាចដឹងថាតើស្រូវងាប់ដោយ​សារ​ដង្កូវស៊ីរូងដើមបានដោយសារៈ​ បើ​យើងឃើញសញ្ញាងាប់បណ្តូល​នៅ​ពីលើដើមស្រូវណាមួយនោះ ហើយ​យើង​អាចដកដើមស្រូវងាប់​នោះ​បាន​ចេញ​ពីគុម្ភដោយ​ស្រួល​គឺ​ដើមស្រូវ​នោះ​ត្រូវបំផ្លាញ​ដោយដង្កូវស៊ីរូងដើមមែន។ -កួរពណ៌ស ក៏ជាសញ្ញាប្រាប់ថាមាន​ដង្កូវស៊ីរូងដើម វាកើតឡើងក្រោយ​ស្រូវ​ចេញផ្កា ។កួរស្រូវស្ងួតគ្មានគ្រាប់​ដាក់។(ករណីនេះការបំផ្លាញដោយ​សារ​កណ្តុរ​និង​រាំងស្ងួតមានរោគ​សញ្ញា​ប្រហាក់​ប្រហែល​គ្នា) -ដើមស្រូវកាត់ផ្តាច់ដោយកូនញាស់​កំទេចកំទីផ្សេងៗ និងអាចម៍វាមាន​នៅក្នុងដើមស្រូវ ។ -មានរន្ធនានាដែលដង្កូវបានចោះ​តាមស្រទបស្លឹកនិងដើមស្រូវ ។ -ពងមេអំបៅជាសញ្ញាប្រាប់យើងដឹង​ថានឹងមានការខូចខាតខាងមុខឆាប់ៗ​នេះ ។ -វត្តមានមេអំបៅពេញវ័យច្រើន បញ្ចក់ថាពួកវានឹងពងនៅពេលល្ងាច ថ្ងៃដដែលនោះតែម្តង ។	-ជ្រើសរើសពូជស្រូវស្រាល ដង្កូវ​រូង​ដើម​វាបន្តកូនចៅ បានតិច​ ជំនាន់ ក្នុង​ដំណាក់​កាលស្រូវស្រាល​ក្នុងប្រភេទនេះ មានកម្រិតទាប ហើយ​ការ​បំផ្លាញ​ក៏ថយ​ចុះដែរ ។ -ស្រូវស្ទូងក្នុងស្រែព្រមៗគ្នា -ស្រែដែលស្ទូងយឺតអាចទទួលរង​ការ​បំផ្លាញខ្លាំង -ភ្ជួរលុបជញ្ជ្រាំង -ជៀសវាងប្រើប្រាស់ជីអាស្សូតច្រើន​ពេកដោយប្រើតាមកាលកំណត់សម​ស្រប -យកសំណាបដែលមានពងដង្កូវ​​ចេញ​មុន​ពេលស្ទូង -ករណីស្រូវងាប់បណ្តូលលើសពី១០​ភា​គ​រយ​ត្រូវប្រើថ្នាំគីមី (ប៉ុន្តែជាទូទៅ​មាន​ការ​ពិបាកព្រោះវាចូលចិត្តលាក់​ខ្លួនក្នុងគុម្ភ និង​ដើមស្រូវ) -ប្រើពូជធន់ -ឆ្លាស់មុខដំណាំ -ដាក់អន្ទាក់ទឹកស្ករដើម្បីចាប់មេអំបៅ -ប្រលែងទាឱ្យស៊ី -ដាក់ចង្កៀងពេលយប់ -ថ្នាំគីមីៈ ប្រើថ្នាំប្រូដែន ២-៣​ស្លាបព្រា​បាយ​លាយ​និងទឹក១៥​លីត្រ-បាញ់​នៅ​ពេល​ល្ងាចជាការល្អ)   កំណត់សំគាល់ៈ​ មានថ្នាំគ្រាប់សម្រាប់​បាច ប៉ុន្តែ​មិន​មាន​ប្រសិទ្ធិភាពទេនៅពេលស្រូវ​ផើម បញ្ចប់​​ដំណាក់កាលបែកគុម្ភ ។ ​ដង្កូវស៊ីរូងដើម និងពងរបស់វា

• ស្រឹងជញ្ជក់ទឹកដោះរបស់ដំណាំស្រូវ

លក្ខណៈជីវសាស្រ្ត	ការបំផ្លាញ	ការការពារ និងកម្ចាត់
-ស្រឹងមានពីរប្រភេទ៖ ស្រឹងកន្ទានុប និង​ស្រឹងធម្មតា -មេចំណាស់ពណ៌បៃតង -ពងរបស់វាដូចផែនស្ករតម្រៀមគ្នា​តាម​ទ្រនុងស្លឹក -ស្រឹងមានក្លិនឆ្អេះ -ជម្រករបស់វា គឺដើមស្រូវ និងស្មៅ -វាធ្វើចលនានៅពេលព្រឹកព្រលឹម​និង​ពេលល្ងាចត្រជាក់ វាជ្រកសម្រាក​នៅ​ពេល​ថ្ងៃក្តៅនៅក្នុងគុម្ភស្រូវ​ឬស្មៅ​ -មិនងាយចាប់វាបានដោយអន្ទាក់​ភ្លើង -ពងពណ៌ក្រហមត្នោតរាងមូលត្រ​ប៉ែត -កូនវារស់នៅផ្នែកខាងក្រោមគុម្ភ​ស្រូវ​និងជារើយៗមិនងាយសម្គាល់បាន​ដោយសារពណ៌សំបុររបស់វា ។	-បំផ្លាញពេលយប់ ព្រលឹម និងល្ងាច -វាបំផ្លាញខ្លាំងនៅពេលភ្លៀងរលឹម​ច្រែៗ -ស្រឹងបំផ្លាញស្រូវនៅវគ្គទុំ -បំផ្លាញច្រើនចំពោះស្រែដែលជិត​ព្រៃទ្រុបទ្រុល និងវាលស្មៅ -វាចុចនៅចន្លោះសំបកតូច និងសំបក​ធំរបស់គ្រាប់ស្រូវ -កូនរបស់វាជញ្ជក់ជាងមេ -ការបំផ្លាញរបស់ស្រឹងអាចធ្វើឱ្យអង្ករ​ខូចគុណភាព ដូចជាត្រូវបាក់នៅ​ពេលកិន ឬស្រិត គ្រាប់អង្ករខ្មៅ...។  កំណត់សំគាល់ៈ​ ដើមរមៀតខ្លឹម​ស​​ស្លឹក​​ជីនាងវង​អាចកម្ចាត់ និងបណ្តេញ​ស្រឹង​បាន។ ថ្នាំរុក្ខជាតិផ្សំៈ សំបកដើមប្រេងខ្យល់​៣kg ស្លឹកប្រេងខ្យល់ ៣kg ថ្នាំជក់ ៣Kg យកទៅត្រាំក្នុងទឹក១០០L រក្សាទុក៧ថ្ងៃ រួចច្រោះ និនបាញ់ទៅលើស្រូវ។-អ្នកចាប់​ស្រឹងដោយដៃដាក់ទឹកអំបិល ពួកវានឹងថយ​ចុះ	​-ដកស្មៅចេញពីស្រែ -ធ្វើស្រែឱ្យបានព្រមគ្នា (ពូជដូចគ្នា) -យកមុង ឬក្រមាទទឹកអូសយកស្រឹង​បុកច្រោះយកទឹកវាលាយទឹកធម្មតាទៅបាញ់ ក្នុងស្រែ (កាន់​តែច្រើន​កាន់​តែល្អ)​ពេលព្រឹកព្រលឹម​ឬល្ងាច​ត្រជាក់ -ប្រើថ្នាំគីមី សីវែន(Sevin) និង​អាហ្គូឌ្រីន (Agodrin)២-៣ស្លាបព្រា​បាយលាយទឹក១៥លីត(Sevin ​(Cabary1) =0.4Kg a.i/ហិច​តា​ ឬ Agodrin (Mon​ocro​toh​os​​) =0.4Kg a.i/ ហិចតា) -ចុះពិនិត្យតាមដានត្រូវធ្វើមុនស្រូវ​ចាប់ផ្តើមដាក់ទឹកដោះ មួយអាទិត្យហើយធ្វើពីរដងក្នុងមួយ​អាទិត្យ ធ្វើជាបន្តបន្ទាប់រហូតទៅដល់​គ្រាប់ស្រូវរឹង

• មូសផ្លុង និងការកម្ចាត់

លក្ខណៈជីវសាស្រ្ត	ការបំផ្លាញ	ការការពារ និងកម្ចាត់
មូសផ្លុង​(Orseoliaoryzae) រាងដូច​មូស​ធម្មតាតែតូចជាង ។មូសផ្លុស​ផ្លុង​ឈ្មោល​ពេញវ័យ ខ្លួនវាមានពណ៌​លឿង​ត្នោត​និងមានខ្លួនតូចជាង​មូស​ផ្លុងញី​ដែល​មានពោះពណ៌ក្រហម។នៅពេលភ្លៀងធ្លាក់ដើមរដូវវស្សាមូស​ផ្លុងហើរចេញពីស្មៅចង្រៃ រក​ជ​ម្រក​ថ្មី​ដែលមានចំណី និងអាចបន្ត​ពូជបានមូស​ផ្លុងញីនីមួយៗអាចពង​បានពី១-៤នៅ​លើ​ស្លឹក​ស្រូវ និងមាន​ជីវិតត្រឹមតែ៤-៥ថ្ងៃ​ប៉ុណ្ណោះប៉ុន្តែចាប់​ពីពេលពេញ​វ័យ​រហូត​ដល់ងាប់ទៅ​វិញ វាអាចពងបានរាប់​រយ​ឯណោះ ។​​	-ស៊ីបំផ្លាញបណ្តូលក្នុង​នៃ​ដើម​ស្រូវជាហេតុ​ធ្វើឱ្យ​ស្រូវ​មិន​ចេញកូរ ​ការបំផ្លាញដល់​ បណ្តូ​លមានសណ្ឋានជាបំពង់ ហាក់​ដូចជាខ្លឹម​បារាំង​ដែល​គេ​និយម​ហៅថា(ពកស្លឹកខ្ទឹម​បារាំង)។ការបំផ្លាញ​របស់​វា​មានចាប់តាំង​ពីនៅ​វគ្គ​សំណាប​រហូត​ដល់​ចុង​បញ្ចប់​នៃវគ្គ​បែកគុម្ភ។ប្រទេស​កម្ពុជា​មិនទាន់ចាត់ទុក​មូល​ផ្លុង​ការសត្វបំផ្លា​ញខ្លាំងក្លារទេ ។​វាកើត​ច្រើន​នៅខេត្ត​ស្វាយរៀង​​ព្រៃវែង កំពង់ចាម ។	-ការបំផ្លាញរុក្ខជាតិទាំងឡាយជាជម្រក -ភ្ជួរស្រែបន្ទាប់ពីប្រមូលផល -ពេលវេលាដាំដុះ(ត្រូវពន្យាពេលដាំដុះក្នុងរដូវ​វស្សាឱ្យបានសមស្របបើអាចធ្វើវាទៅបានគឺធ្វើ​លើពូជស្រូវប្រកាន់រដូវដើម្បីកាត់បន្ថយវគ្គលូត​លាស់របស់ស្រូវឱ្យនៅខ្លី។ផ្ទុយទៅវិញធ្វើការដាំដុះ​ឱ្យបានរហ័សនៅដើមរដូវវស្សានូវពួជស្រូវមិន​​ប្រកាន់រដូវ ដើម្បីឱ្យដំណាំស្រូវបានបញ្ចប់វគ្គលូត​លាស់មុនពេល មូសផ្លុង បំលាស់ទីមកពីរុក្ខជាតិ​ជម្រក ជាការប្រសើរ ។ -ជៀសវាងការដាំដុះបន្តបន្ទាប់គ្នាឥតដាច់ៈ ត្រូវដាំ​ដុះ​កុំឱ្យយឺតជាងស្រែជិតខាង៣សប្តាហ៍។ -ការដាក់ជីៈ ការប្រើប្រាស់ជីអ៊ុយរ៉េ ក្នុងកម្រិតមធ្យ​មហើយបាចវាជាបីដំណាក់កាល (ដំណាក់កាល​សំណាប បែកគុម្ភ និងកំណកំណើតកួរ )ជាវិជីដ៏ល្អ​ក្នុងការការពារជាមួយមូលផ្លុងដែលមានការបំផ្លា​ញ​និងរាតត្បាត ។ -ដាំដំណាំបង្វិល -ប្រើប្រាស់ពូជធន់ (ពូជប្រពៃណីខ្មែរៈ ឈុត្ថនា នាង​មិញ និងសូម៉ាលី ពូជទំនើបមាន IR36 និង​IR42) -ប្រើប្រាស់ថ្នាំគីមី រីជែន (Regen) ឬ (Fipronil)​ ថ្នាំនេះមានទម្រង់ពីរយ៉ាង (១)ជាគ្រាប់ (២)ជាទឹក។​ថ្នាំហ្វីប្រូនីល (Fipronil)ទម្រង់ជាគ្រាប់មានប្រសិទ្ជ​ភាពខ្ពស់ក្នុងការកម្ចាត់មូលផ្លុងជាំងទឹក ។បើសិនជា​នៅក្នុងស្រែនោះមានទឹកជាអច្រ្តៃយ ការប្រើថ្នាំគ្រា​ប់ហ្វីប្រូនីល (Fipronil)លើសំណាបមុននឹងយកទៅ​ស្ទួងក្នុងរយៈពេលពី១ទៅ២សប្តាហ៏អាចការពារការ​បំផ្លាញធ្ងន់ធ្ងរ ពីមូលផ្លុងបាន ។

• កណ្តុរ និងការកម្ចាត់

លក្ខណៈជីវសាស្រ្ត	ការបំផ្លាញ	ការការពារ និងកម្ចាត់
-អាចរស់នៅក្នុងរយៈពេលមួយ​ឆ្នាំ ឬ​លើសពីនេះ និងអាចបង្កើតកូនបាន​បួន​ដងក្នុងមួយឆ្នាំ -កណ្តុរមេបង្កើតកូនម្តងបានជា​មធ្យម​៦ ជា​រួមកណ្តុរមេមួយអាចបង្កើតកូន​បាន២៤ក្បាល -កណ្តុរមេមួយឈ្មោលមួយអាច​បង្កើត​កូនបាន៥០០កូនក្នុងមួយឆ្នាំ -កណ្តុរជាសត្វមិនពូកែភ្នែកទេ  កំណត់សំគាល់ៈ​ ការកម្ចាត់កណ្តុរអាចប្រើផាវ និង​ថ្មស្អុយ។ ដុតផាវបោះចូលរន្ធ​កណ្តុររួចហើយយករបស់អ្វីមួយ​មកខ្ទប់មាត់រន្ធបន្តិច(មិនឱ្យជិត​ពេកទេ)ដើម្បីការពារកុំឱ្យសំលេងផ្ទុះចេញមកក្រៅខ្លាំងពេក។ធ្វើដូច្នេះវានឹងងាប់ក្នុងរន្ធក្រោយ​ពេលផ្ទុះ។​ម៉្យាងទៀតកសិករអាច​ប្រើថ្មស្អុយទំហំប៉ុនមេដៃបោះចូល​ក្នុងរន្ធ រួចលុបមាត់រន្ធឱ្យជិត។ធ្វើដូច្នេះកណ្តុរនឹងថប់ដង្ហើមងាប់ ។	-បំផ្លាញនៅគ្រប់ដំណាក់កាលនៃដំ​ណាំ​ស្រូវ​ ប៉ុន្តែវាមានកម្រិតខ្ពស់នៅ​ដំណាក់​កាល​ស្រូវផើម ឬទុំ ។ -បំផ្លាញនៅរដូវវស្សាច្រើនជាងនៅ​រដូវ​ប្រាំង -ការបំផ្លាញក្នុងថ្នាល ដោយជ្រើស​រើស​គ្រាប់ពូជ ឬពន្លកគ្រាប់ពូជស៊ី -ដកសន្ទូងទើបស្ទូងរួច ធ្វើឱ្យបាត់​ដើម ឬ​គុម្ភស្រូវនៅដំណាក់កាលស្រូវ​ផើម -កាត់ដើមស្រូវនៅពេលស្រូវកំពុង​ដាក់​គ្រាប់​(ជាទូទៅវាបំផ្លាញនៅ​ពេល​យប់) -កាត់ដើមស្រូវនៅពេលស្រូវទុំ ដើម្បី​ស៊ី​គ្រាប់ស្រូវទុំ ។ -ការបំផ្លាញខ្លាំង ច្រើនបំផ្លាញនៅចំ​កណ្តាល​វាលស្រែ	​-កាប់ឆ្ការព្រៃជុំវិញស្រែ -កាត់បន្ថយទំហំភ្លឺស្រែ ចំនួនភ្លឺ របៀប​នេះ​អាចបន្ថយជម្រក រន្ធ ។ -វិធីសាស្រ្តមេកានិចដូចជា៖ការ​ដាក់​បង្គប់​, ការជីករន្ធ, ទិវាកម្ចាត់ កណ្តុរ, ការ​ប្រើ​ប្រាស់​បំពង់, ការប្រើ​ប្រាស់​ក្រណាត់​ប្លាស្ទិក​, -ដាក់ថ្នាំបំពុល(ឧ-សាំងផូស្វិត) ដាក់នុយ​បំពុលមាន៥កន្លែងសម្រាប់​ដីមួយហិចតា ចន្លោះពីកន្លែង​នុយ​មួយទៅ​កន្លែង​នុយ​មួយ​ទៀតគឺយ៉ាង​តិច៥០ម៉ែត្រ កន្លែង​ដាក់​នុយល្អ​នោះគឺមួយម៉ែត្រពីភ្លឺ។ នុយ​ត្រូវ​ដាក់​ ចំនួន​៦ស្លាបព្រាបាយ ក្នុង​ប្រដាប់​ដាក់​នុយនីមួយៗ ហើយ​កន្លែង​ដាក់​នុយ​នីមួយៗត្រូវដាក់ប្រដាប់ដាក់នុយ ៣-៤​ ហើយ​ឃ្លាតគ្នាមួយម៉ែ​ត្រ ។ បញ្ជក់ៈ ​មុនដាក់ថ្នាំបំពុលត្រូវដាក់​មិនពុលមុន​ហើយនុយត្រូវតែក្លិនឈ្ងុយ​ត្រូវយកនុយ​ចេញវិញនៅពេលជិតភ្លឺកុំ ប៉ះពាល់ដល់មាន់ ទា ជ្រូក ឆ្កែអ្នកស្រុក។​ -ដេរគូជកណ្តុរ។ វានឹងខាំគ្នាវា -ប្រើរូបទីងមោងដោយបាញ់ទឹកអប់ពី​ក្នុង -គោះទឹក គោះប៉ោតបង្អើលកណ្តុរ​ពេល​ព្រលប់

អង្គប់ដាក់សត្វកណ្តុរ ប្រើប្រាស់របាំងប្លាស្ទិក និងអង្គប់ ស្រែដែលព័ទ្ធដោយប្លាស្ទិ

*** បទពិសោធន៍មួយចំនួនៈ​ ស្រូវមានជម្ងឺក្រាភ្លើង កសិករអាចកាច់មែកទន្ទ្រានខែត្រ មែកសង្កែ ឬមែកទំពួង យកទៅដោត​ពាស​ពេញក្នុងស្រែ​អាចបន្ថយជម្ងឺបានខ្លះ ។

13. ជីកំប៉ុស្តិគោកនឹងទឹក

ជីកំប៉ុស្តិគោក

ជីកំប៉ុស្តិទឹក

១-និយមន័យៈ ជាជីធម្មជាតិ និងជាអ្នកកែលម្អដី ដែល​បាន​មកពីការបំបែក និងការរលាយនៃវត្ថុធាតុសរីរាង្គ​ ដោយ​មីក្រូ​សរីរាង្គដែលមានប្រយោជន៍។ ២-សារៈប្រយោជន៍ៈ អាចកែប្រែគុណភាពដី, ចំណាយ​ថវិកា​តិច និងធ្វើឱ្យភូមិដ្ឋានស្អាតល្អ។ ៣-ជំហាននៃការអនុវត្តៈ ក)ការជ្រើសរើសទីតាំងៈ ដីមិនលិចទឹក, ឆ្ងាយពីដើម​ឈើ និងនៅក្បែរផ្ទះ ។ ខ)កំណត់វត្ថុធាតុដើមៈ ចំបើង, អង្កាម អាចម៍រណា, រុក្ខជាតិ​, លាមក, ផេះ, ទឹកនោម ស្លឹកឈើ និងកាក​សំណល់​ផ្ទះ​បាយ គ)ការធ្វើរោងៈ ត្រូវប្រក់ដំបូលឱ្យត្រឹមត្រូវ ជៀសវាង​ការ​ទុកហាលភ្លៀង ខ្យល់ និងកម្តៅថ្ងៃ។ជីករណ្តៅដែលមាន​បណ្តោយ​៣ម ទទឹង២ ជម្រៅ០.៥ម​និងសង់ជញ្ជាំងបិទ​ដីឥដ្ឋ ឬ​ថ្ម កំពស់១មពីដី(ដូច្នេះកំពស់ពីបាត=១.៥ម) ឃ)ការសន្សំៈ យកវត្ថុធាតុដើម ដាក់ក្នុងដណ្តៅរៀង​រាល់​ថ្ងៃតាមលទ្ធភាពអាចរកបាន ។ ង)ការស្រោចទឹកៈ បើជីស្ងួតខ្លាំងត្រូវស្រោចទឹកបន្ថែម​ដើម្បី​ឱ្យសារធាតុសរីរាង្គឆាប់ពុកផុយ តែមិនត្រូវស្រោច​ឱ្យជោគ​ជាំ​ពេកទេ ព្រោះទឹកច្រើនវាធ្វើឱ្យកាកសំណល់​ទាំង​នោះ​ប្រែ​ទៅ​ជារលួយស្អុយ និងបង្កើតជាមេរោគ ។ ង)ការប្រែត្រឡប់ៈ ជ្រោយត្រឡប់ក្នុងរយៈពេល១ខែ​ម្តង ឱ្យផ្នែកខាងលើទៅខាងក្រោម ។ដាក់បំពង់ឫស្សី​ប្រហោង​ដោត​លើជីដើម្បីឱ្យខ្យល់ចេញ-ចូល ឆ)ការប្រើប្រាស់ជីៈ អាចប្រើជីបានក្នុងរយៈពេល៣-៤​ខែ​ក្រោយមក ។សម្រាប់ដំណាំស្រូវ ១០-១៥តោន​ក្នុង១​ហិចតា សម្រាប់បន្លែប្រើក្នុងកម្រិត ២៥-៣០តោនក្នុង១​ហិចតា។ ៤-ប្រការគួរជៀសវាងៈ យកចេញនូវរាល់វត្ថុមិនរលួយ​ប្រើបា្រស់ជីកុំប៉ុស្តិមិនរលួយល្អ វានាំឱ្យមានផលប៉ះពាល់​ដល់​ដំណាំ ។

១-និយមន័យៈ ជាជីរាវ​ ដែលបានមកពីការត្រាំសារធាតុ​សរីរាង្គ ដូចជា៖ ស្លឹករុក្ខជាតិស្រស់ លាមកសត្វ ...។ ២-សារៈប្រយោជន៍ៈ ផ្តល់ជីវជាតិច្រើនមុន​ ធ្វើឱ្យ​ដីមាន​ជីវិត​, ចំណាយ​ថវិកាតិច មិនប៉ះពាល់​ដល់សុខភាព​វត្ថុធាតុ​ដើម​ងាយរក​ និងធ្វើឱ្យភូមិដ្ឋានស្អាតល្អ។ ៣-ជំហាននៃការអនុវត្តៈ ក)កំណត់វត្ថុធាតុដើមៈ ស្លឹករុក្ខជាតិស្រស់ និងលាមសត្វ ខ)របៀបធ្វើៈ ច្រកវត្ថុធាតុដើមចូលក្នុងបាវក្រចៅ ​ដោយ​វាស់​បរិមាណឱ្យបានច្បាស់លាស់។ ចាក់ទឹកក្នុង​ពាង​២០ដង​នៃ​ចំណុះជី​បិទគំរបពាង។(បីជី១ធុង ទឹក​២០​ធុង) គ)របៀបថែរក្សាៈ ត្រូវគ្របពាងឱ្យបានល្អ ការពារកុំឱ្យ​រុយ​ពងដាក់ និងជះក្លិនចេញមកខាងក្រៅ។កូរជីរាល់ថ្ងៃ​មួយ​ថ្ងៃ​កូរពីរដង ម្តង៥នាទី (បើមិនកូរជីនឹងសំបូរមេរោគ​)។ក្រោយ​ពីត្រាំរយៈពេល២១ថ្ងៃមក យើងអាចប្រើជី​នោះ​បាន​ដោយសម្គាល់ថា លែងមានក្លិនស្អុយ។ យើង អាច​រក្សា​ជី​នេះ​ទុកបានរយៈពេល១ខែទៀត តែត្រូវទុក​នៅក្នុងម្លប់ ។មិន​ត្រូវ​ដាក់វត្ថុធាតុដើមចូលបន្ថែមទៀត​ទេ​ចាំប្រើអស់សិន សឹម​ធ្វើសារជាថ្មីទៀត ។ ឃ)របៀបប្រើៈ ទឹកជី១លីត្រ លាយទឹកចំនួន១៥-២០​លីត្រស្រោចលើដំណាំឬ១កំប៉ុងទឹកដោះគោលាយទឹក១​ប៉ោត ។ក្រោយពីស្រោចទឹកជីរួច ត្រូវស្រោចទឹកលាង ។

14. សកម្មភាពអវិជ្ជមានមួយចំនួនដែលត្រូវកែលម្អ

• ជានិច្ចកាល ធ្វើស្រែតាមទំលាប់ កង្វះការដកពិសោធន៍ និងគំនិតអភិវឌ្ឍន៏
• មិនសូវយកចិត្តទុកដាក់សន្សំជី និងទុកដាក់ឱ្យបានត្រឹមត្រូវ ដូចជា៖ លាមកសត្វដាក់​ហាលថ្ងៃ និងភ្លៀង ដែលនាំឱ្យបាត់បង់ជាតិអាស្សូត។
• ដកសំណាប និងបោកខ្លាំងៗ ដែលនាំឱ្យស្រូវគ្រាំ និងរបួស យឺតយ៉ាវក្នុងការលូត​លាស់។
• ស្ទូងសំណាបច្រើន និងស្ទូងជ្រៅ ដែលនាំឱ្យប៉ះពាល់ដល់ការបែកគុម្ភរបស់ស្រូវ
• កសិករមួយចំនួនមិនស្ទូងជាជួរ ព្រោះខ្លាចក្លាយផ្លូវកណ្តុររត់
• មិនបានបំប៉នជីបានត្រឹមត្រូវ តាមដំណាក់កាលលូតលាស់របស់ស្រូវ
• ប្រមូលចំបើងពីស្រែ មិនរោយនិងភ្ជួរពន្លិច ។ស្រូវបានជញ្ជក់សារធាតុចិញ្ចឹមជាច្រើន ពី​ដីហើយវានៅជាប់មួយចំនួនធំក្នុងចំបើង បើយើងយកចំបើង​ចេញ ដូចជាយកជីជាតិ​ចេញពី ស្រែអញ្ចឹងដែរ ។
• មិនសូវចញ្ចឹមទា និងលែងឱ្យស៊ីសត្វល្អិតចង្រៃ
• ស៊ីឈ្នូលធ្វើស្រែឱ្យគេលើដីខ្លួនឯង

ឯកសារយោង (Reference)

1. វគ្គបណ្តុះបណ្តាលបន្ថែម សមាជិកក្រុមកែលម្អជីវភាពឆ្នាំ ២០០៤-២០០៦ (កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍កសិកម្មនៃគម្រោងកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រនៅតំបន់ជនបទខេត្តស្វាយរៀង)​ឆ្នាំសិក្សា ២០១០
2. ដំណាំបន្លែសរីរាង្គ (ក្រសួងអប់រំ យុវជន និង កីឡា) ២០១១
3. សៀវភៅកសិកម្ម ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា (នាយកដ្ឋានបណ្តុះបណ្តាល​ និងវិក្រឹត​ការ ២០០២-២០០៣)
4. វគ្គបណ្តុះបណ្តាលបច្ចេកទេសផលិកម្មដំណាំស្រូវ និងដំណាំបន្លែ ដល់អ្នកផ្សព្វផ្សាយឃុំ​ (កម្មវិធីសិលា -ខេត្តស្វាយរៀង)
5. លក្ខណៈជីវសាស្រ្តរបស់មមាចត្នោត ការបំផ្លាញ និងការកម្ចាត់ (២៨ ធ្នូ ២០០៦-ក្រុមហ៊ុន​សៃហ្គនផ្លែនប្រូថេកសិនស្ទេតលីមីធី (SPC)
6. រុក្ខជាតិសម្រាប់ផ្សំធ្វើថ្នាំពុលកសិកម្ម នៅប្រទេសកម្ពុជា (GTZ និងDED) បណ្ឌិត ទូច វិសាល​សុខ
7. វគ្គបណ្តុះបណ្តាលលើកទី២ស្តីពីការបង្កើតកសិដ្ឋាននិរន្តរភាព (បណ្តាញកាត់បន្ថយថ្នាំ​កសិកម្ម នៅកម្ពុជា និងអង្គការស៊ី អារ អេស)​២១-២៥ ឧសភា ២០០៧
8. មេរៀនពីកសិករ (CEDAC កុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០០០)
9. ឯកសារកសិកម្ម មេរៀនកសិកម្ម លោកគ្រូ សួស សុខា អង្គការស្រែខ្មែរ
10. សៀវភៅបង្គុំបច្ចេកទេសប្រពលវប្បកម្មដំណាំស្រូវ

រៀបរៀងដោយៈ ចៅ ឧស្សាហ៍ គ្រូកម្រិតឧត្តម ស្វាយរៀង